Đừng để nỗi ám ảnh Con Ông Cháu Cha (COCC) ảnh hưởng đến cuộc đời của bạn

Với tư cách là một thí sinh trong mùa tuyển dụng ngân hàng, tôi thấy nhiều bài báo, nhiều bình luận trên diễn đàn đề cập khá nhiều đến tình hình COCC trong tuyển dụng hiện nay. Theo những lời bình luận này, thì bạn không phải là COCC, không có ô dù thì đừng hòng xin được việc làm trong thời buổi khó khăn hiện nay.

Hy vọng với bài viết của mình, tôi mong muốn các bạn có cái nhìn tích cực về cuộc sống và luôn cố gắng vươn lên trong thời đại ngày nay.

1. COCC họ là ai?

Một định nghĩa vui về COCC đó là con của bố chồng và con dâu, ngẫm lại thì thấy cái định nghĩa này cũng rất đúng, đúng là con của ông và cháu của cha thật.

Với tư cách của một phó thường dân từng tham gia các diễn đàn, đọc các bài báo và được tiếp xúc trực tiếp với một số người tôi nhận thấy một đặc điểm chung của các bạn khi nhìn nhận về COCC như sau. COCC thường là những người được sống trong những gia đình khá giả, có tiền, có quan hệ rộng, thường học vấn và kiến thức không giỏi là mấy, chỉ ngang tầm mình thôi, hay huênh hoang khoác lác và lười làm việc. Trên nhiều diễn đàn, có những bạn viết rằng, cái thằng này con nọ, ngày trước học cùng với nó dốt đặc cán mai mà bây giờ lại thấy nó ngồi chiễm trệ ở Hội sở chính của một ngân hàng tầm cỡ.

Về thực trạng COCC hiện nay, chưa có một con số nào có thể thống kê được hết, nhưng theo cách nhìn của đa số mọi người, con số này là rất nhiều. Tôi cũng được nghe một câu nói vui của mọi người là "Khi tuyển dụng và bổ nhiệm hiện nay, cần phải có 4 vần Ệ đó là HẬU DUỆ, QUAN HỆ, TIỀN TỆ cuối cùng mới là TRÍ TUỆ, nếu không có ba chữ Ệ ở đầu thì chữ Ệ thứ tư cũng chỉ là một cái gì đó rất mong manh và khi đó chúng ta chỉ biết MẶC KỆ.

Một người bạn tôi đã thi đỗ vào một ngân hàng lớn trong Big4 của Việt Nam đã kể với tôi. Trong một lần đi liên hoan đầu tiên với phòng, có cả những vị khách ở các phòng khác, câu hỏi mà anh bạn của tôi được nghe nhiều nhất đó là "Em con cháu nhà ai thế?" mà không phải là những câu như "Ngày trước em học trường nào? Hay như "Trước đây em đã từng làm ở công ty nào thế". Khi được nghe câu trả lời của bạn tôi là "Em thi tuyển trong đợt tuyển dụng vừa rồi" thì nhiều người tỏ ra không tin và cũng nghĩ rằng làm sao có thể tự thi vào được nhỉ.

Qua những ví dụ trên, tôi nhận thấy một điều tư tưởng "4 vẫn Ệ" đã ngấm quá sâu vào tư duy của mọi người rồi, vì vậy, khó mà có thể xóa bỏ được trong thời gian ngắn. Vì vậy, hãy biết chấp nhận nó, và hãy nhận thức rằng, gửi gắm là một điều tất yếu của cuộc sống.

2. Góc nhìn khác về COCC

Một lần, tôi được nói chuyện với anh Phan Thành Mai – Nguyên Tổng thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (nay là Tổng giám đốc Ngân hàng Xây dựng Việt Nam) về vấn đề này. Câu chuyện của anh làm tôi vẫn nhớ mãi cho đến ngày hôm nay. Anh nói, sau gần 20 năm làm việc, anh đã đúc rút được ra một điều: "Để trở thành người tài, em cần ít nhất một trong ba yếu tố đó là: Một là gen, hai là nền tảng đào tạo, ba là những cuộc chơi lớn. Ngẫm lại, tôi thấy câu nói của anh hoàn toàn đúng. Bây giờ, dựa trên ba yếu tố đó, để xem COCC có gì hơn chúng ta nhé.

- Về gen: Tôi nhận thấy một điều con cái phải thừa hưởng đến 80% những đặc điểm từ bố mẹ (vấn đề này khoa học cũng đã chứng minh). Vì vậy, những COCC sẽ có gen giỏi thực sự hoặc nếu không thì họ cũng được thừa hưởng gen "thông minh có hạn nhưng thủ đoạn có thừa".

- Về nền tảng đào tạo: Tôi tin rằng là những gia đình giàu có luôn sẵn sàng đổ rất nhiều tiền bạc cho con cái học tập. Gia đình bạn có dám bỏ tiền học tiếng Anh ở các trung tâm lớn với giá vài trăm nghìn đến cả triệu đồng một buổi hay không? Gia đình bạn có dám bỏ ra vài tỷ đồng để cho bạn đi du học nước ngoài hay không? Tôi nghĩ là ít gia đình làm được như vậy. Vì vậy, xét về cơ hội trong học tập thì chúng ta kém họ rất nhiều. Về kỹ năng xử lý các vấn đề liên quan đến tiền bạc, COCC cũng có thể sẽ giỏi hơn chúng ta. Trong bộ sách "Cha giàu cha nghèo" của Robert Kyosiaki có đề cập đến vấn đề này. Ông nói: Tư duy về tiền bạc không được dạy ở trường học mà ở gia đình, trường học chỉ chú trọng vào các kỹ năng nghề nghiệp mà không hề chú trọng vào kỹ năng tài chính.

- Về những cuộc chơi lớn: Quan điểm của tôi, cuộc chơi lớn ở đây chính là sức mạnh của việc tạo dựng các mối quan hệ với những người có thể giúp chúng ta thay đổi cuộc đời. Với những mối quan hệ sẵn có từ bố mẹ và những định hướng từ họ, COCC sẽ có những đường đi nước bước cụ thể, phải gặp ai, phải làm những việc gì, thậm chí là sẽ kết hôn với ai,...

Nói như vậy có thể hơi mông lung với một số bạn, tuy nhiên, tôi lấy ví dụ như thế này giả sử bạn là con của Bầu Hiển (ông Đỗ Quang Hiển – Chủ tịch HĐQT SHB) có cơ hội tham gia vào thương vụ mua bán và sáp nhập giữa SHB và Habubank từ đầu đến cuối, bạn biết được cách thức làm việc của một thương vụ M&A, phải thực hiện làm việc với đầu mối nào ở NHNN, ở các bộ ban ngành chủ quản và biết được lý do thực chất trong thương vụ này là gì? Điều này sẽ có giá trị gấp nhiều lần việc bạn chỉ biết tin tức qua báo chí và ngồi nghiên cứu các cuốn sách, báo cáo về M&A. Trong tình huống này, tôi tạm gọi việc tham gia vào thương vụ M&A giữa SHB và Habubank là một cuộc chơi lớn.

3. Đâu là giải pháp cho chúng ta?

Nếu xét cả ba tiêu chí trên, COCC đều hơn thậm chí là vượt trội so với chúng ta, vì vậy, đâu là giải pháp cho vấn đề này.

Đầu tiên, đặc biệt với các bạn sinh viên mới ra trường và các bạn không thành công trong thi tuyển vào các công ty, cần phải từ bỏ lối suy nghĩ mình bị trượt là do có quá nhiều COCC thi trong đợt này, nếu mà không có họ, đương nhiên là mình đã thi đỗ rồi. Dần dần, nỗi bức xúc này ngày một lớn lên và các bạn sẽ trở thành những người "Thích chửi đời" mà thôi. Trách móc cuộc đời chỉ làm cho cuộc đời bạn thêm khổ cực mà thôi. Vì vậy, hãy biết chịu trách nhiệm với những việc làm của mình.

Bên cạnh đó, khi làm việc, không phải ai là COCC cũng kém cỏi, khó gần như các bạn nghĩ đâu. Tôi đã từng được làm việc với một bạn là con của Phó Tổng giám đốc ở ngân hàng, đầu tiên, tôi phải khâm phục bạn về cả kiến thức tài chính (CFA level 2), tư duy và cả trình độ tiếng Anh (du học ở Exeter – Anh quốc). Mặc dù là COCC như vậy nhưng tính cách của bạn ấy khá hòa đồng, không tỏ ra kênh kiệu với mọi người, hơn nữa, bạn ấy luôn giấu "thân phận" của mình, không bao giờ để lộ rằng mình là con của Phó TGĐ và rất không vui khi mọi người gọi mình bằng tên như con sếp XYZ...

Tiếp theo, hãy xây dựng cho mình một nền tảng đào tạo tốt, hãy học một cách thực chất. Trong buổi nói chuyện với anh Mai hôm đó, tôi cũng hỏi lại anh một câu: " Với những người đang là phó thường dân như em, thì làm thế nào để có cơ hội phát triển hả anh?". Anh mỉm cười và trả lời: "Đó là nền tảng đào tạo". Nền tảng đào tạo sẽ giúp bạn rất nhiều, tuy nhiên, bạn phải học một cách thực chất, đừng học chỉ để lấy điểm cao trong trường, học phải hiểu và biết ứng dụng nó vào trong thực tế. Nếu có nền tảng đào tạo tốt và thực chất, đầu tiên, bạn sẽ được tham gia các cuộc chơi nhỏ và có cơ hội rất lớn để tham gia các cuộc chơi lớn.

Cuối cùng, tôi muốn nhắn nhủ đến với các bạn: Mỗi người chúng ta đều có một bệ phóng khác nhau khi vào đời, có những người được xuất phát trên một chiếc máy bay nhưng cũng có những người chỉ xuất phát trên một chiếc xe đạp. Tuy nhiên, nếu bạn biết cách tận dụng những điều dường như là nghịch cảnh này, thì bạn hoàn toàn có thể thành công trên đường đời. Thành công là đạt được những gì mình muốn chứ không phải là đạt được cái mà người khác có.

Tôi thấy có các cuốn sách sau rất hay về vấn đề này bạn nên tham khảo để có thể sống hạnh phúc hơn và có cái nhìn lạc quan về cuộc sống này.

1. Đừng bao giờ đi ăn một mình: http://kinhcan24.files.wordpress.com/2010/12/dung-bao-gio-di-an-mot-minh.pdf
2. Bí mật tư duy triệu phú: http://my.opera.com/giangmj/blog/preview-de-tro-thanh-ty-phu-version-2-0 - cuốn sách này có cả bản tiếng Anh và tiếng Việt PDF
3. Quẳng gánh lo đi mà vui sống: http://www.khosachnoi.net/2010/08/audio-book-quang-ganh-lo-i-va-vui-song.html- Cuốn sách này có bản tiếng Anh PDF đọc cũng không quá khó khăn.