(LĐO) - “Không nên xây dựng mạng riêng cho thanh niên, mà dùng tiền hỗ trợ cho lực lượng tham gia vào mạng xã hội” - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của QH - GS-TS Đào Trọng Thi nói với Lao Động bên hành lang QH về vấn đề mạng xã hội cho thanh niên.

Việt Nam sẽ lập mạng xã hội cho thanh niên:

(?) Vừa rồi, mạng xã hội cho thanh niên mà theo VOV là lên tới 200 triệu USD đã được đặt ra. Ủy ban đã biết gì về mạng này chưa và quan điểm của Giáo sư?

-  Tôi chưa thấy có đề án chính thức gửi đến QH về cái mạng này. Có lẽ đó mới là dự kiến.

Việc hình thành những mạng xã hội được sự hỗ trợ của Nhà nước, được sự quản lý thông qua các đoàn thể chính trị xã hội là rất tốt, vì nó góp phần giúp chúng ta làm tốt hơn công tác tư tưởng văn hóa. Nó cũng tạo điều kiện tốt để thanh niên có một mạng xã hội nghiêm túc hơn, được quản lý tốt hơn, đáp ứng nhu cầu của thanh niên, nếu không thì họ sẽ tham gia vào các mạng xã hội khác mà bên cạnh những yếu tố tích cực cũng kèm theo những yếu tố tiêu cực chúng ta không quản lý được.

Nhưng Nhà nước cũng không thể đứng ra đầu tư làm một mạng xã hội như thế được; bởi vì mạng xã hội so với các hình thức giáo dục thanh niên của chúng ta là một hình thức khác. Mạng xã hội có thể là một sân chơi. Nhà nước có thể xã hội hóa mạnh mẽ. Nhà nước có thể hỗ trợ. Nhà nước có thể tạo cơ chế. Tuy nhiên, nếu Nhà nước đứng ra làm mạng xã hội thì chẳng khác gì chúng ta lại đi bao cấp. Hơn nữa, Nhà nước cũng không có sức mà làm. Tiền đó có thể dùng để làm cái gì cho mạng xã hội thôi chứ bản thân mạng xã hội phải xã hội.

(?) Là một nhà giáo dục, Giáo sư hình dung ra mạng xã hội như thế nào?

- Tôi cho rằng chúng ta chấp nhận phát triển những mạng xã hội thì chúng ta phải chấp nhận cả mặt tiêu cực và tích cực của nó. Nếu quản lý, nó không còn là mạng xã hội nữa.Bản thân cụm từ mạng xã hội đã cho thấy nó không thể bị sự quản lý của Nhà nước như một chủ nhân. Chúng ta phải có cách khác.

Tôi cho rằng Nhà nước phải quan tâm bằng sự tham gia của các lực lượng có nhận thức tốt hơn để cùng tham gia ý kiến. Mạng xã hội có bộ phận cư dân riêng của nó mà nhiều người tạm gọi là có ý thức, có nhận thức tốt sẽ không tham gia. Nên khuyến khích những người có trình độ và nhận thức tốt tham gia, như vậy ít nhất cũng có những ý kiến khác nhau, bù trừ cho nhau trên mạng xã hội. Chúng ta không để những ý kiến không có trách nhiệm, không sâu sắc, nhận thức không như mong muốn tràn ngập trên mạng xã hội. Bởi như vậy, chúng ta sẽ để kẽ hở cho những người không tốt "nhảy" vào đưa những thông tin mang tính định hướng. Ta sẽ mất mặt trận này.

(?) Hiện thanh niên đã được giáo dục qua rất nhiều kênh, mạng xã hội của Việt Nam cũng đã có, hay báo chí. Nếu kênh xã hội cho thanh niên được thành lập thì theo ông, sẽ quản lý như thế nào ?

- Hiện nay, về cơ bản, hệ thống báo chí hoặc của cơ quan nhà nước, hoặc của tổ chức chính trị - xã hội đã được đăng ký chính thức, Nhà nước quản lý được rồi. Và hoạt động của báo chí cũng chấp nhận sự quản lý của Nhà nước theo pháp luật; nhưng hệ thống báo chí đó chưa đáp ứng được nhu cầu của thanh niên.Sự quản lý có khía cạnh tốt là chúng ta quản lý được về mặt nội dung, đúng với yêu cầu về tư tưởng văn hóa của Đảng và Nhà nước, nhưng chính vì vậy làm cho thanh niên có cảm giác chưa thỏa mãn, người ta cần phải tìm một hệ thống khác để có thể tiếp nhận thêm thông tin, đồng thời chia sẻ ý kiến một cách phù hợp hơn. Chúng ta cần quản mạng xã hội ở một mức độ cần thiết chứ không thể quản lý như báo chí.

(?) GS vừa đưa ra một biện pháp quản lý là đưa người vào để định hướng, có nghĩa giống như đưa dư luận viên lên mạng?

- Tức là mình phải tìm cách dùng lực lượng có nhận thức đúng đắn, đầy đủ, sâu sắc tham gia vào để làm nòng cốt, tạo hạt nhân trong sinh hoạt của mạng xã hội. Đương nhiên, không được can thiệp quá sâu mà vẫn phải đảm bảo tự do cho người tham gia. Phải đảm bảo tự do trao đổi thông tin cũng như quyền tự do phát biểu ý kiến, đáp ứng nhu cầu thông tin, chia sẻ và mình bổ sung thêm vào đó những ý kiến sâu sắc, có tính thuyết phục. Sự thuyết phục ở đây là bằng nội dung, bằng lập luận của mình chứ không áp đặt bằng biện pháp hành chính, không thể chỉ đạo được. Nếu quản chặt chỗ này, người ta sẽ lại đi chỗ khác.

(?) Nếu đề án mạng xã hội cho thanh niên được trình lên QH thì GS thấy sao?

- Ý tưởng thì là tốt; nhưng theo tôi, không nên xây dựng một mạng xã hội riêng mà dùng tiền hỗ trợ cho một lực lượng tham gia vào mạng xã hội. Sẽ có những chuyên gia viết bài đưa lên mạng xã hội, rồi tranh luận đối với những ý kiến khác, chứ không thể mình thành lập một cái mạng, rồi mình duyệt bài, bài nào tốt thì mới đưa lên. Làm như thế cũng chẳng ai người ta đọc, người ta cũng sẽ lại chạy sang chỗ khác.

- Xin trân trọng cảm ơn GS!

Mạng xã hội Việt: sáng tạo mới thắng!

TT - Nếu chỉ bỏ núi tiền để chạy theo mô hình sẵn có của thế giới, các sản phẩm mạng xã hội (MXH) VN sớm muộn cũng sẽ thất bại, không thể cạnh tranh nổi với các đối thủ ngoại.

“Ở VN, MXH tuy nhiều nhưng phần lớn chỉ là web cộng đồng (dạng các diễn đàn, web chia sẻ nội dung, không có tính kết nối thành viên), số còn lại-MXH kết nối thì không nhiều. Trong đó những sản phẩm được đầu tư thật sự lại rất ít, có thể chỉ tính trên đầu ngón tay” - ông Nguyễn Anh Hòa, tổng giám đốc Công ty YouNet (doanh nghiệp chuyên về phần mềm và phát triển công cụ MXH), nhận định.

Rập khuôn là thất bại!

Theo ông Anh Hòa, các doanh nghiệp VN đã làm sản phẩm MXH nhưng lại chủ yếu đi theo mô hình đã có của thế giới, không có sự sáng tạo nên khó có thể cạnh tranh với thế giới được. “Doanh nghiệp không thể nào dùng chiêu giá rẻ theo kiểu sản phẩm VN rẻ hơn sản phẩm nước ngoài để thu hút khách hàng, bởi người dùng MXH không phải mất tiền để tham gia. Hơn nữa MXH cũng không có khoảng cách địa lý để “ngăn sông cấm chợ” người dùng, họ chỉ việc lên mạng từ bất kỳ đâu và dễ dàng truy nhập vào MXH.

Người VN lại có tính hướng ngoại và khả năng thích ứng sử dụng công nghệ của nước ngoài rất nhanh. Do đó giả sử có một sản phẩm nội địa ra đời chưa kịp lớn mạnh thì sản phẩm nước ngoài đã kịp ùa vào chiếm hữu thị trường. Những sản phẩm MXH nội địa dạng phổ dụng muốn thành công ở VN phải chứng tỏ được khả năng địa phương đặc biệt thì mới có cơ may chiến thắng trên sân nhà” - ông Hòa nói.

Chia sẻ kinh nghiệm của mình, ông Phan Anh Tuấn, giám đốc Go.vn, kể: nói đến MXH tại VN cách đây khoảng 2-3 năm người ta thường nhắc đến Facebook, Zing Me hay Go.vn. Điểm chung của ba MXH này là đều dựa trên những mối quan hệ bạn bè, trong đó Facebook thể hiện rõ nhất và mạnh nhất. Thực tế hiện giờ đã cho thấy vị trí số một của Facebook, nếu những MXH khác như Zing Me hay Go.vn vẫn tiếp tục chạy đua cạnh tranh chắc chắn sẽ không địch lại.

Tìm hướng đi mới

Hiện giờ Go.vn đã chuyển hướng đi theo giáo dục nhằm xây dựng MXH lai giữa mối quan hệ bạn bè và mối quan hệ nội dung. Theo ông Tuấn, những người tham gia Go.vn có thể lúc đầu truy cập vào không phải để tìm bạn bè mà vì nội dung giáo dục có trong Go.vn. Từ đó căn cứ vào những chủ đề, mối quan tâm hay sở thích chung của người dùng, Go.vn sẽ sắp xếp cho họ kết bạn với nhau. Như vậy giữa người dùng sẽ có mối quan hệ bạn bè dù mục đích lúc đầu chỉ là sử dụng dịch vụ nội dung.

“Theo kinh nghiệm từ Go.vn, tôi cho rằng khi xây dựng một MXH người ta phải trả lời được câu hỏi của người dùng là tại sao tôi phải sử dụng MXH này mà không phải là MXH kia? Đó là yếu tố quan trọng nhất. Tiếp theo là những lợi thế và giá trị tự bản thân MXH đó đem lại cho cộng đồng. Ngoài ra những chính sách hỗ trợ của Nhà nước nếu một đơn vị nào đó trong nước muốn làm MXH là rất cần thiết, bởi nếu không được sự đồng thuận của cơ quan quản lý và sự hỗ trợ từ người dùng trong nước, các MXH mới sẽ khó lòng cạnh tranh được với các đối thủ ngoại như Facebook” - ông Tuấn nói.

Theo các chuyên gia, mặc dù Facebook đang rất mạnh tại VN nhưng không có nghĩa là cánh cửa thành công đã khóa chặt. “Điều quan trọng khi làm MXH là phải sáng tạo được sự đặc thù nào đấy để thu hút người sử dụng. Facebook khi khởi điểm cũng chỉ là một MXH hẹp đặc thù, nhưng họ đã vươn lên thành công thật kỳ diệu”, một chuyên gia lĩnh vực tiếp thị số nhận xét.

Trong nỗ lực tìm hướng đi mới, ông Nguyễn Quốc Minh, chủ tịch hội đồng quản trị Công ty Wala - chủ sở hữu MXH di động Wala, cho rằng MXH hiện giờ vẫn là khái niệm chung nhưng sẽ từ từ tách ra thành các MXH chuyên biệt, chẳng hạn như MXH cho gia đình, công việc, bạn bè...

“Thật ra nó sẽ gần giống như các mối quan hệ thật ngoài xã hội của chúng ta. Chúng ta không muốn có sự nhập nhằng giữa các mối quan hệ gia đình và công việc, vì vậy MXH sẽ tách riêng theo nhu cầu con người” - ông Minh nói. Ở dạng MXH hẹp, khả năng thành công sẽ rất lớn nhưng không có sức bật do chỉ nhắm vào một số người dùng nhất định. Tuy nhiên MXH hẹp đang là xu hướng sắp tới của MXH tại VN và trên thế giới.

Về chi phí xây dựng và vận hành MXH, ông Hòa tính toán rằng một doanh nghiệp muốn xây dựng một MXH đầy đủ tính năng chỉ cần 1-2 triệu USD, còn nếu sử dụng nền tảng và kinh nghiệm có sẵn của thế giới thì quá trình xây dựng sẽ rất nhanh, chi phí cũng rất rẻ, chỉ cần chừng 500.000 USD.

“Chi phí xây dựng một MXH không nhiều, chỉ chiếm 20-30% túi tiền mà thôi. Chi phí nhiều nhất chính là ở khâu tiếp thị (marketing) và “chạy” khách hàng. Nói theo cách dễ hiểu, điều quan trọng là chi phí để thu hút được một người dùng tham gia và chi phí để giữ chân người đó ở lại lâu dài với MXH” - ông Hòa phân tích.