Vũ khí chính xác cao (VKCXC) là loại vũ khí được điều khiển để bảo đảm tiêu diệt có lựa chọn các mục tiêu cơ động hoặc đứng yên với xác suất gần bằng 100% ngay trong phát bắn (lần phóng) đầu tiên trong mọi điều kiện thời tiết ngày đêm, trong mọi tình huống chiến trường.

Đặc điểm nổi bật của VKCXC so với các vũ khí thông thường là được trang bị hệ dẫn bằng lệnh, tự hoạt hoặc kết hợp để điều khiển quỹ đạo bay đến mục tiêu, bảo đảm xác suất tiêu diệt mục tiêu tùy thuộc các thông số của mục tiêu bị tấn công. Phụ thuộc vào loại phương tiện mang, có các loại VKCXC triển khai trên máy bay, trên tàu chiến nổi, tàu ngầm hay trên mặt đất. Thời gian tới đây, có thể xuất hiện cả VKCXC triển khai trong vũ trụ. Tên lửa hành trình, tên lửa chống ra-đa, tên lửa chống hạm, bom có điều khiển và bom chùm có điều khiển... là những loại VKCXC trang bị cho máy bay.


Theo hệ thống dẫn lắp trên vũ khí, VKCXC được chia thành các loại: VKCXC với các hệ dẫn quang-điện tử (truyền hình, ảnh nhiệt, la-de); VKCXC với hệ dẫn ra-đa thụ động hoặc ra-đa chủ động (làm việc ở dải sóng mm); VKCXC với hệ dẫn kết hợp… Tùy thuộc vào cự ly sử dụng tối đa từ các máy bay mang, VKCXC được chia thành VKCXC tầm xa (hơn 100km); VKCXC tầm trung (đến 100km) và VKCXC tầm ngắn (đến 20km).

Các cường quốc quân sự trên thế giới đã và đang triển khai nhiều chương trình nghiên cứu phát triển VKCXC, tập trung vào các mục tiêu: Tăng tốc độ và tầm bắn; nâng cao độ chính xác; giảm diện tích phản xạ hiệu dụng ra-đa và quang học; sử dụng các hệ dẫn kết hợp để vũ khí có thể sử dụng được trong mọi điều kiện thời tiết. Ngoài ra, phần đầu chiến đấu của VKCXC cũng được đặc biệt chú trọng bởi đây là yếu tố làm mở rộng đáng kể dải nhiệm vụ chiến đấu và khả năng lựa chọn mục tiêu trong tấn công.

Đánh giá vai trò của VKCXC trong giải quyết nhiệm vụ của các chiến dịch quân sự gần đây và triển vọng của nó trong tương lai, nhiều chuyên gia quân sự khẳng định, VKCXC vẫn đóng vai trò quyết định trong các hoạt động quân sự không chỉ trên mặt đất, trên biển, trên không mà còn cả trong vũ trụ. Nhận định trên dựa vào các yếu tố sau:

Thứ nhất, VKCXC ngày càng gia tăng về số lượng trong kho vũ khí chung. Hiện tại, dự trữ VKCXC trong quân đội các cường quốc đã lên đến hàng chục nghìn đơn vị. Lượng VKCXC được chế tạo hằng năm là hàng nghìn đơn vị. Điều đáng lưu ý là nhiều nước đang phát triển cũng nỗ lực để sở hữu VKCXC.

Thứ hai, khả năng sử dụng VKCXC từ các tuyến nằm ngoài hỏa lực không chỉ của vũ khí phòng không, mà còn nằm cả ngoài vùng làm việc của khí tài thông tin phòng không. Do VKCXC được phát triển tăng tầm bắn và có các quỹ đạo bay khác nhau, cho phép phóng chúng từ ngoài đường chân trời vô tuyến.

Thứ ba, VKCXC được mở rộng dải độ cao sử dụng và tốc độ từ môi trường không trung cho đến không trung-vũ trụ. Hiện Mỹ và NATO đang triển khai hàng loạt chương trình nghiên cứu chế tạo các loại tên lửa có điều khiển và tên lửa hành trình vượt âm. Điểm nổi bật của các loại vũ khí này là phản ứng nhanh và linh hoạt trong chiến đấu, khó bị tổn thương, có khả năng tấn công bất ngờ và bí mật cao nhờ khả năng sử dụng từ mọi hướng. Trong tương lai gần, độ chính xác VKCXC sẽ không phụ thuộc vào điều kiện thời tiết do được sử dụng các hệ dẫn khác nhau.

Thứ tư, VKCXC ngày càng tiêu diệt được nhiều loại mục tiêu khác nhau và có khả năng lựa chọn mục tiêu cần tiêu diệt do được ứng dụng các loại đầu chiến đấu khác nhau. Các mẫu VKCXC đầu tiên chỉ có khả năng tiêu diệt các mục tiêu được bảo vệ yếu về mặt kỹ thuật công trình. Hiện nay, VKCXC đã được trang bị các đầu chiến đấu xuyên bê tông, có khả năng tiêu diệt các mục tiêu kiên cố, nằm sâu dưới đất. VKCXC phi sát thương cũng đang được nghiên cứu chế tạo. Trong đó phải kể đến các loại đạn vi-ba dùng để phá hủy, loại khỏi vòng chiến đấu các loại thiết bị điện tử, các loại đạn có hỗn hợp grafit dẫn điện và để làm hư hỏng hệ thống cấp điện.

VKCXC ngày càng có vai trò quan trọng trong các hoạt động quân sự. Tuy nhiên, VKCXC cũng có những điểm hạn chế, trong đó có chi phí để đầu tư nghiên cứu chế tạo, khai thác sử dụng rất lớn và cũng rất dễ bị gây nhiễu nếu không được trang bị hệ thống chống nhiễu tốt.

Đỗ Văn Trưởng