Hồi hôm, có bạn QA nhờ dịch cái mail gửi khách hàng với nội dung: “Lần trước bên tao có gửi mail nhờ bên mày làm CSS (đánh giá độ hài lòng lòng của khách hàng) dự án vừa rồi, nhưng chưa thấy trả lời. Không biết có trục trặc gì không nhờ mày xem lại.” Sau khi dịch xong và gửi đi, bạn ấy liền tấc tốc chạy qua quở mắng: Bà xào nấu thế nào mà thư dài quá vậy, hình như dài hơn 4 câu so với bản của tui rồi (mấy bạn QA đúng là hay nghi ngờ và phê bình người khác^^).

Mình đành phải giải thích: "Thì đại ý y như bà viết hà. Nhưng cái sì-tai thư từ meo mốc bên Nhật nó hơi khác tí. Ví dụ, như dự án kết thúc rồi bẵng cái bà không liên lạc với người ta, giờ liên lạc nếu bà nói trực tiếp vào vấn đề thì họ hơi hụt hẫng tí. Nên sau cái phần Dear…thì phải có câu hàm ý xin lỗi trước. Ví dụ “viết mail đường đột như thế này thật là thất lễ” rồi mới nói đến chủ đề chính. Nói hồi bà nhờ người ta, dù đơn giản là nhờ mày trả lời sớm, bà cũng lại xin lỗi trước: bận rộn thế này thật là không phải nhưng...nhờ ông trả lời sớm giùm. Nói chung là tui chỉ thêm mấy câu hàm ý xin lỗi trước như thế cho lịch sự thôi chứ có thêm bớt gì đâu. Tại người Nhật họ lúc nào cũng xin lỗi trước á. “Ủa vậy hả?! Tưởng bà sáng tạo thêm. Hehe.”, nói rồi nhỏ cười quay đi…

Bỗng nhiên, mình nhớ đến anh trưởng nhóm ở bộ phận cũ, nổi tiếng làm việc theo tinh thần thép, ngắn gọn, “trâu bò” (thỉnh thoảng còn dữ như “gấu” ++). Dịch mail mà “nhu mì” quá anh cũng không chịu: "Nhìn anh thế này mà em dịch thế này là không được, bỏ bớt bót bớt"! Rồi cứ hay “dặn dò” mình: "Làm IT thì ngắn gọn, “bay bướm” là không cần thiết". Hức! Có lần dự án gấp, khách hàng thúc ép, tài liệu gửi đi trễ nên bác Núi Lửa gửi mail "la lối". Không biết anh ấy ghét bỏ, bực mình thế nào mai mới trả lời. Nên đầu thư như thường lệ mình cũng xin lỗi trước: Xin lỗi vì đã trả lời trễ thế này, bla bla…Quăng qua, anh ấy  thốt lên: "Em bỏ ngay cái câu này ra ngay!" (anh í biết tiếng Nhật đôi chút). Mình yếu ớt cãi (đứng trước một người hay nóng giận mình luôn yếu ớt hix): "Như câu chào lịch sự thôi mà sếp. Đó là quy tắc rồi. Đã là quy tắc thì cũng giống như cách xử sự vậy. Bỏ thì kì lắm". Anh ấy cáu: "Nhưng làm gì có lỗi phải ở đây mà Xin với Lỗi!"

Haiza! Thì đối với người Nhật thì đâu phải cứ có lỗi mới xin lỗi đâu sếp. Xin lỗi cũng không có nghĩa là thua cuộc. Việc xin lỗi trước giống như một phép xử thế: nếu có chuyện gì đó, nếu không xin lỗi thì sẽ không thể hiện thành ý đối với người đối diện. Vậy thôi! Sumimasen!
------------------
Sumimasen: trong tiếng Nhật nghĩa là Xin lỗi.

Sumimasen: Từ hữu dụng nhất trong tiếng Nhật

Nếu bạn chỉ học duy nhất từ tiếng Nhật sumimasen (すみません) thì đó cũng không phải là một sự lựa chọn tồi. Từ này có nghĩa là “xin lỗi” (tương đương với “sorry” hoặc “excuse me”) và được sử dụng rất phổ biến, linh hoạt trong nhiều trường hợp.

Xin lỗi và cảm ơn

Những người mới học tiếng Nhật thường có xu hướng sử dụng từ arigatou (cảm ơn) quá nhiều. Nếu bạn để ý cách người Nhật nói – arigatou không phải là một từ phổ biến.

Trong tiếng Nhật, từ phổ biến, hay được dùng là “xin lỗi”, còn những người nói tiếng Anh lại hay sử dụng từ “cảm ơn”. Ví dụ: nếu ai đó giúp bạn mở cửa, người Anh thường sẽ nói “thank you” (cảm ơn) nhưng người Nhật sẽ nói sumimasen (xin lỗi) trong tình huống này.

Nếu bạn sử dụng từ arigatou để nói cảm ơn với người lạ cho sự hành động nhỏ để giúp đỡ, mọi người sẽ hiểu ý của bạn. Tuy nhiên, không phải lúc nào nghe cũng tự nhiên.

Có hai cách ứng xử khác nhau với cùng một tình huống. Bạn có thể cảm thấy biêt ơn khi người khác giúp đỡ mình hoặc cảm thấy có lỗi khi phạm lỗi. Ở Nhật, mọi người nghĩ đơn giản hơn thế nhiều.

Cách xin lỗi thông thường

Sumimasen là từ phổ biến nhất cho một cách xin lỗi thông thường với một người lạ. Ví dụ, khi bạn làm điều gì có lỗi với ai thì hãy nói sumimasen.

Nếu bạn muốn xin lỗi theo cách trang trọng hơn thì hãy cúi người xuống một chút và nói sumimasen. Một cách cũng khá phổ biến là chắp tay trước ngực khi nói lời xin lỗi.

Cách xin lỗi trang trọng

Sumimasen deshita (xin lỗi vì việc tôi đã gây ra) là một từ phổ biến để nói xin lỗi theo cách trang trọng.

Hãy nói từ này với cấp trên của bạn khi bạn phạm lỗi nhé!

Gomenasai là một từ phổ biến khác để nói xin lỗi. Tuy nhiên, nó được sử dụng để nói với người có mối quan hệ gần gũi với bạn. Ví dụ như nói xin lỗi với bạn trai hoặc bạn gái của mình. Còn nếu bạn nói từ này với cấp trên thì nó hơi mang tính cá nhân.

Trong nhà hàng

Ở Nhật, người phục vụ nam và nữ không thường xuyên đến tận bàn của bạn để phục vụ trừ khi bạn gọi họ. Nếu bạn cần thứ gì thì có thể gọi nhân viên bằng câu sumimasen. Thậm chí là bạn có thể hét lên.

Hỏi đường

Nếu bạn định hỏi một người lạ đường thì sumimasen là một cách để hỏi. Trong hoàn cảnh này nó giống như từ excuse trong tiếng Anh.