Cách đây 48 năm, ngày 5/6/1967, Israel đã chủ động tiến hành một cuộc chiến tranh chớp nhoáng chống lại các nước A rập.

Giới phân tích nghệ thuật quân sự gọi đây là “Cuộc chiến tranh sáu ngày”.

Và cho đến nay, cụm từ “Cuộc chiến tranh sáu ngày” (từ ngày 5 đến 10/6/ 1967) tại Trung Cận Đông gần như đã trở thành một thuật ngữ quân sự. Thuật ngữ này có thể hiểu theo hai nghĩa:

Nghĩa rộng thì đó là một chiến thắng chớp nhoáng mang tính quyết định của một quốc gia trước một đối thủ có tiềm lực quân sự mạnh hơn. Nghĩa hẹp – đó là thực hiện thành công chiến thuật đánh đòn tước khí giới (phủ đầu) vào các sân bay của đối phương để đảm bảo cho bên tấn công giành ưu thế tuyệt đối trên không và kết quả cuối cùng là giành chiến thắng trên mặt đất và chiến thắng chung cuộc.


Để làm rõ hơn, trong khuôn khổ một bài báo ngắn xin giới thiệu tóm tắt cuộc chiến tranh này.

Nguồn tư liệu được lấy từ: “Tại sao Quân đội Israel lại có thể chiến thắng trong cuộc Chiến tranh sáu ngày” đăng trên báo “ Russkaia Planeta” (Nga) tháng 2/1015 của A.Khramchikhin - Phó giám đốc Viện phân tích chính trị và quân sự Viện Hàn lâm khoa học Nga và một số thông tin từ Chương 3, Phần 2 của “ Bách khoa toàn thư nghệ thuât quân sự – các cuộc chiến tranh nửa sau thế kỷ XX ”, Nhà xuất bản Minsk-Literatura năm 1998 (sau đây gọi tắt là Bách khoa toàn thư).

1. Những diễn biến trước chiến tranh:

Sau cuộc chiến Israel- các nước A rập năm 1956, theo nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, 3.400 lính “ mũ sắt xanh” của LHQ từ các nước Scandinaver, Canada, Brazil và Nam Tư được bố trí tại biên giới Israel- Ai cập để lập vùng đệm giữa các bên.

Từ thời điểm đó, tuy vẫn có các cuộc chạm súng lẻ tẻ giữa các tại các khu vực biên giới nhưng nói chung là tình hình không quá căng thẳng. Nhưng vào đầu năm 1967, bắt đầu đã có những diễn biến nguy hiểm.

Sáng ngày 07/4/1967, Quân đội Syria nã pháo dữ dội vào các khu vực dân cư của Israel. Sau đó mấy giờ, Không quân Israel ném bom vào các trận địa pháo của Syria trên cao nguyên Goland và các máy bay chiến đấu Israel cất cánh từ các căn cứ không quân ở Galile xuất hiện trên bầu trời Damask.

Đã diễn ra các cuộc không chiến giữa“Mirage” của Israel và “MiG” của Syria, một số chiếc MiG của Syria đã bị bắn hạ, Israel không mất chiếc “Mirage” nào.

Ngày 14/5/1967, Ai Cập ban bố lệnh tổng động viên. Tổng thống Ai Cập G.Naser bắt đầu điều quân đến tập kết tại Bán đảo Sinai. Đến cuối tháng 5, tại khu vực này đã có gần 100.000 lính Ai Cập cùng gần như toàn bộ những vũ khí và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại nhất Liên Xô mới cung cấp có mặt tại khu vực này.

Ngày 17/5. Tổng thống Ai Cập G. Naser yêu cầu LHQ rút toàn bộ Lực lượng gìn giữ hòa bình ra khỏi biên giới Ai Cập- Israel và 5 ngày sau đó đã đóng cửa eo biển Tiran. Tổng thư ký LHQ U Tan, dù không thông báo cho Hội đồng bảo an, đã chấp thuận yêu cầu này của Ai Cập.

Đối mặt với nguy cơ bị tấn công, Bộ Tổng tham mưu Israel dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng quốc phòng mới – tướng Moshe Daian đã lập kế hoạch tác chiến mang tên “Bồ câu”.

Ngày 26/5, Tổng thống Mỹ L.Johnson đã tiếp Bộ trưởng ngoại giao Israel và cam kết sẽ ủng hộ mọi biện pháp mà Israel áp dụng để giải tỏa eo biển Tiran. Đến cuối tháng 5, một phần lớn lực lượng của Hạm đội sáu (Mỹ) được triển khai đến khu vực phía đông Địa Trung Hải.

Một đội tàu chiến khác của Mỹ cũng được đưa đến Biển Đỏ.

2. Diễn biến cuộc chiến

Sáng ngày 05/6, chiến dịch mang tên “Cú đấm của Sion” của Israel bắt đầu.


Ai cập, Syria, Iraq và Jordany (là những nước A rập tham chiến) trước thời điểm xảy ra chiến tranh có tổng cộng gần 700 máy bay chiến đấu, còn Israel- gần 300. Trong 03 tiếng đồng hồ buổi sáng 5/6, các máy chiến đấu Israel liên tục công kích các sân bay của Ai Cập trên bán đảo Sinai và đồng bằng Sông Nile.

2/3 các máy bay của Ai cập bốc cháy ngay trên sân bay và không một chiếc nào có thể cất cánh. Sau ba ngày, ba nước A rập bị mất (theo các số liệu khác nhau) từ 360 đến 420 máy bay ngay trên các sân bay và trong các trận không chiến, phía Israel bị tổn thất (trong các trận không chiến và bị các phương tiện phòng không mặt đất đối phương bắn hạ) – từ 18 đến 44 máy bay. Sự khác biệt giữa con số tổn thất máy bay của hai bên rõ ràng là quá lớn.

Tuy nhiên, nếu cứ lấy số liệu tổn thất cao nhất của ba nước A rập (420 máy bay) thì đến sáng ngày thứ hai của cuộc chiến, số lượng máy bay của hai bên xung đột vẫn tương đương nhau. Tuy nhiên, dù một vài cuộc không chiến vẫn diễn ra cho đến ngày 09/6, phía Israel vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối trên không.

Có 03 nguyên nhân chính (theo A,Khramchikhin): 1/ các phi công Israel được đào tạo và huấn luyện tốt hơn (chưa nói tới yếu tố tinh thần), 2/ hệ thống chỉ huy không quân hoàn thiện hơn và 3/ Quân A rập bị sốc nặng sau thất bại ngày đầu tiên 5/6.

Chiếm ưu thế trên không có ý nghĩa rất quan trọng đối với chiến thắng trên mặt đất, dù các chiến dịch trên bộ đối với Quân đội Israel không hề dễ dàng. Sư đoàn bộ binh cơ giới số 6 của Ai cập trong 02 ngày đầu chiến tranh đã tiến sâu vào lãnh thổ Israel tới 10 km.

Mặc dù vậy, Quân đội Israel do làm chủ trên không, có các sỹ quan và binh sỹ thiện chiến, nắm được quyền chủ động nên đã đánh bại Quân đội các nước A rập. Ngoài ra, còn một yếu tố nữa - giới lãnh đạo Ai cập đã rơi vào tình trạng hoảng loạn.

Sáng ngày 06/6, Tổng tư lệnh Quân đội Ai cập tướng Amer ra lệnh cho Bộ đội Ai cập ở Sinai rút lui. Rút lui trong điều kiện liên tục bị người Do Thái công kích từ trên không đã nhanh chóng biến thành một cuộc tháo chạy hoảng loạn và dẫn đến thảm họa.

Các hoạt động tác chiến trên bán đảo Sinai kết thúc sáng ngày 09/6, Về phía Ai cập có từ 10.000 đến 15.000 binh sỹ thiệt mạng, 5.000 bị bắt làm tù binh, mất gần 800 xe tăng (291 T-54, 82 T-55, 151 T-34/85, 72 IS-3M, 29PT -76, 50 “Sherman”, một khối lượng lớn các phương tiện kỹ thuật bọc thép khác.

Không những thế, một số lượng lớn các xe tăng và xe vận tải bọc thép còn nguyên vẹn đã rơi vào tay Quân đội Israel.

Chiến lợi phẩm nhiều đến mức mà mặc dù không có các phụ tùng Xô Viết để thay thế, người Do Thái đã đưa chúng vào trang bị cho các đơn vị quân đội (trong đó có 81 T-54 và 49 T-55), chỉ thay động cơ và vũ khí của Phương Tây.

Một số xe đến nay vẫn còn nằm trong biên chế của Quân đội Israel. Cụ thể, Israel đã sử dụng khung gầm của T-54 và T-55 để chế tạo xe vận tải bọc thép “ Akhzarit” – được sử dụng nhiều trong cuộc chiến tranh với Li Băng năm 2006. Còn về phía mình, Israel mất trên bán đảo Sinai 120 xe tăng – ít hơn so với số xe tăng chiến lợi phẩm thu được.

Song song với các trận chiến trên bán đảo Sinai với Ai Cập là các trận chiến ác liệt giữa Israel và Jordany để giành Jerusalem và Bờ tây sông Jordan. Ngày 6/6 các đơn vị Jordany thậm chí đã bao vây một tiểu đoàn tăng Israel nhưng không thể tiêu diệt được tiểu đoàn này.

Lần này, trình độ huấn luyện tác chiến cao, việc nắm quyền chủ động và chiếm ưu thế trên không của người Israel lại phát huy tác dụng. Ngoài ra, Quân đội Jordany là một trong những quân đội nhỏ nhất trong số quân đội các nước A rập tham chiến, chính vì vậy mà gặp nhiều khó khăn nhất khi đối đầu với Quân đội Israel.

Tổn thất về tăng của hai bên gần tương đương nhau (gần 200 tăng về phía Jordany và hơn 100 tăng về phía Isarel. Các hoạt động tác chiến tại đây kết thúc ngày 7/6, Quân A rập bị đánh bật sang bên kia sông Jordan. Người Israel đã trả được món nợ năm 1948 và lấy lại vùng Latrun và Khu phố cổ tại Jerusalem.

Syria thời gian đầu chỉ đứng ngoài quan sát cuộc chiến và không có bất cứ động thái quân sự nào nào. Nhưng đến ngày 09/6, tình thế đã khác hẳn và đến lượt Syria chịu trận. Vào giữa trưa, lực lượng Israel đã bắt đầu tấn công cao nguyên Goland.

Có lẽ đây chiến dịch khó khăn nhất đối với Israel trong suốt cuộc chiến tranh sáu ngày vì địa hình cao nguyên Goland có lợi cho Syria. Thậm chí theo số liệu của Israel thì nước này đã mất ở đây số lượng xe tăng nhiều gấp đôi Syria – 160 so với 80 (trong trang bị của Quân đội Syria có cả tăng T-34/85 của Liên Xô và xe tăng StuG III của Đức).

Tuy bị thiệt hại nặng nhưng khi tấn công cao nguyên Goland thì người Israel biết chắc là họ sẽ thắng, còn người Syria khi phòng ngự tại cao nguyên này cũng đã biết chắc là mình sẽ thua. Đến 18h30 ngày 10/6, hai bên chính thức ngừng bắn.