Change background image
LOVE quotion

Bắt đầu từ 4.53' thứ Hai ngày 17/10/2011


You are not connected. Please login or register

Xem chủ đề cũ hơn Xem chủ đề mới hơn Go down  Thông điệp [Trang 1 trong tổng số 1 trang]

DuyHung
DuyHung Xuất sắc

Cấp bậc: Xuất sắc

Giới tính : Nam

Bài viết : 1272

Danh vọng : 2284

Uy tín : 32

Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ, và mọi người ngày càng trở nên quen với sản phẩm công nghệ được“ lập trình sẵn” (ngay như việc nấu nướng và lái xe cũng được lập trình). Nhưng có người nghĩ khác, không chấp nhận cuôc sống “đóng khung” với những thứ định sẵn…

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 0513_MMCS_Raspberry-Pi_H01

Hơn 20 năm trước người ta có thể học lập trình trên máy tính cá nhân tại nhà, và với Upton việc này đem đến một trải nghiệm có tính bước ngoặc: Upton khi đó là một đứa bé yếu đuối cảm thấy như có được sức mạnh qua việc sáng tạo. Giờ đây chúng ta sống trong một thế giới đầy các thiết bị có những chức năng “định sẵn” như các máy chơi game không thể lập trình, hoặc các máy tính có thể lập trình nhưng lại khó… lập trình (thực tế, chẳng có mấy máy tính tại các gia đình hiện nay được dùng để lập trình!).

Năm 2006, ý tưởng về chiếc máy tính nhỏ và rẻ tiền dùng để học lập trình nảy sinh khi Eben Upton thảo luận với các đồng nghiệp Rob Mullins, Jack Lang và Alan tại Phòng thí nghiệm máy tính của Đại học Cambridge nhằm tìm giải pháp cho việc số lượng cũng như kỹ năng của học sinh đăng ký khóa học “khoa học máy tính” ngày một sụt giảm. Trong khi đó vào những năm 1990 hầu hết học sinh đăng ký đều ham thích và có kinh nghiệm lập trình, bối cảnh những năm 2000 khác hẳn, thường thí sinh chỉ phải thực hiện thiết kế (không phải lập trình) một trang web nhỏ.

Điều gì đó đã thay đổi cách trẻ em sử dụng máy tính. Một số “thủ phạm” đã được xác định như: sự phổ biến của các chương trình đào tạo công nghệ thông tin chỉ dạy cách sử dụng MS Word và Excel hoặc thiết kế trang web, sự thoái trào của cơn sốt dot-com và sự nổi lên của máy tính giải trí và các thiết bị chơi game thay thế các máy Amigas, BBC Micros, ZX Spectrum và Commodore 64 mà thế hệ trước đó phải học lập trình.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 0513_MMCS_Raspberry-Pi_H02 Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 0513_MMCS_Raspberry-Pi_B01

Chương trình học không phù hợp hay bong bóng tài chính toàn là vấn đề đại sự. Nhưng Upton và các đồng nghiệp cảm thấy mình có thể làm điều gì đó trước tình hình máy tính đã trở nên quá phức tạp khiến cho trẻ chủ yếu chơi game hay sử dụng phần mềm có sẵn chứ ít khi được phép “khai phá” (máy tính không đủ rẻ và đơn giản để có thể mở bung như món đồ chơi); và “điều gì đó” mà họ nghĩ đến chính là bo mạch giống như máy tính cá nhân, có thể tạo lập ngay một môi trường lập trình đơn giản. Từ năm 2006 đến năm 2008, Eben đã thiết kế nhiều phiên bản trước khi có được Raspberry Pi.

Đến năm 2008, các bộ vi xử lý được thiết kế dành cho thiết bị di động trở nên rẻ hơn và đủ mạnh có thể cung cấp khả năng đa phương tiện tuyệt vời, một tính năng mà Upton cho rằng sẽ làm cho bo mạch của mình hấp dẫn cả những đứa trẻ thoạt đầu không quan tâm đến thiết bị thuần túy dành cho lập trình. Dự án bắt đầu có vẻ khả thi. Eben, Rob, Jack và Alan, hợp tác với Pete Lomas, Giám đốc điều hành của công ty thiết kế và sản xuất phần cứng Norcott Technologies, và David Braben, đồng tác giả của game Elite trên BBC Micro, thành lập Raspberry Pi Foundation để hiện thực dự án.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 0513_MMCS_Raspberry-Pi_TH

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 0513_MMCS_Raspberry-Pi_B02

Raspberry Pi có vẻ … “đáng sợ” ban đầu, đặc biệt với những người quen làm việc với máy tính trong tình trạng tốt hơn. Nó trương ra hết "ruột" của máy tính và khuyến khích sự sáng tạo và khám phá, đồng nghĩa với việc "động não". Theo Upton, "sản phẩm này khuyến khích trẻ em làm những điều thú vị với máy tính. Thật sự mà nói nó thậm chí không đòi hỏi phải lập trình: nó là nghệ thuật hay cách thức sử dụng máy tính một cách sáng tạo".

Raspberry Pi giờ đã được sản xuất hàng loạt, số lượng bán ra đã lên đến con số hàng triệu và có vô số ứng dụng thú vị (tham khảo ứng dụng cho Raspberry PI tại http://store.raspberrypi.com/). Chiếc (có thể gọi là hộp) máy tính giá siêu rẻ (tầm giá những món đồ chơi) có kích thước cỡ thẻ tín dụng, ban đầu được thiết kế chỉ nhằm khuyến khích việc học lập trình trong nhà trường, hấp dẫn không chỉ trẻ em mà cả người lớn, cho phép họ có thể làm chủ công nghệ quanh mình chứ không phải nô lệ của nó.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 0513_MMCS_Raspberry-Pi_H09

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Raspbe11

Dễ tìm thấy trên internet những ý tưởng và dự án ứng dụng thú vị cho Raspberry Pi.


      
DuyHung
DuyHung Xuất sắc

Cấp bậc: Xuất sắc

Giới tính : Nam

Bài viết : 1272

Danh vọng : 2284

Uy tín : 32

Vài kinh nghiệm đầu tiên với Raspberry Pi

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Raspbe10

Sang mới mua 1 chiếc Raspberry Pi cách đây vài hôm với giá 1tr. Thật sự nó cũng khá đắt khi mà trên VOZ có những topic giao bán với giá 600k (tất nhiên là chủ topic ko còn bán nữa, nếu không thì Sang đã chẳng mất đến 1tr). Sau vài ngày sử dụng, Sang muốn chia sẻ một số kinh nghiệm khi làm với với RPi (Raspberry Pi), phần cuối Sang sẽ thảo luận một chút về việc có nên mua RPi hay không.

Nguồn điện cho Raspberry Pi

Quan trọng nhất đối với RPi là bộ nguồn, theo Sang đọc được thì 90% các vấn đề liên quan đến RPi đều do nguồn gây ra. Nguồn cấp của Pi là 5V và cường độ dòng điện tối thiểu là 1A. Thực tế, phiên bản A của RPi chỉ yêu cầu 500mA còn phiên bản B (phiên bản mà Sang đang sử dụng) là 700mA. Nhưng ngần đó chỉ đủ để mình con Pi chạy mà thôi, để sử dụng các thiết bị khác như chuột, bàn phím, mạng,… thì bạn nên cấp cho nó ít nhất là 1A.

RPi không có nút bật/tắt máy, nó bắt đầu chạy khi bạn cắm nguồn vào. Khi Pi khởi động, đèn đỏ (power) sáng và đèn xanh sẽ nháp nháy báo hiệu rằng nó đang đọc thẻ nhớ. Nếu bạn không thấy đèn xanh nhấp nháy thì có thể do nguồn cấp không đủ hoặc thẻ nhớ của bạn có vấn đề. Nguồn cấp thì Sang đã nói ở trên, 5V và tối thiểu 1A. Còn thẻ nhớ thì các bạn phải đảm bảo nó khởi động được. Lưu ý rằng Pi không có BIOS nên nếu nó không khởi động được thì sẽ chẳng có thứ gì hiện lên màn hình cả.

Hướng dẫn chuẩn bị thẻ nhớ khởi động cho Pi các bạn có thể đọc trên trang chủ của Raspberry Pi, còn về nguồn thì các bạn có thể cấp nguồn cho nó bằng sạc điện thoại hoặc cấp qua cổng USB 3.0. Lưu ý rằng sạc điện thoại không phải cái nào cũng chạy tốt, do may rủi cả, vì sạc điện thoại (charger) khác với nguồn cấp (power supply unit – PSU). Sạc điện thoại cấp nguồn điện không được ổn định bằng nguồn cấp, điều này bạn có thể tìm hiểu thêm qua Google. Cổng USB cũng phải là 3.0 thì mới chạy được, vì USB 2.0 hay 3.0 đều cấp nguồn 5V nhưng USB 2.0 có cường độ tối đa là 500mA trong khi với USB 3.0 là 900mA. Sang đã thử con Pi của mình với cổng USB 3.0 và chiếc sạc tablet 5V-2A của Samsung và thấy rằng cả 2 đều chạy tốt. Ngoài ra, mặc dù chỉ cấp 900mA nhưng Sang vẫn cho rằng cấp nguồn bằng cổng USB 3.0 tốt hơn là dùng sạc, bởi vì, như Sang đã nói ở trên, sạc cấp điện không ổn định.

Trong quá trình sử dụng, nếu RPi hay bị khởi động lại thì 99% là do nguồn điện không đủ, Sang đã nhiều lần thấy RPi khởi động lại sau khi Sang cắm con chuột của mình vào.

Cài hệ điều hành cho RPi

Một số bạn hỏi Sang là RPi chạy có mượt không, thậm chí còn hỏi rằng có chạy được… Eclipse không?! Sang trả lời câu đầu tiên rằng mượt hay không còn tùy cái chúng ta chạy và trả lời… “có” cho câu thứ hai. Đúng là RPi là một máy tính hoàn chỉnh nhưng nó không được thiết kế ra để cài Windows, lướt web, chơi game,… hay là chạy Eclipse! Có nhiều thứ bạn có thể làm với RPi nhưng dùng nó để thay thế cho chiếc laptop hay bộ máy tính để bàn cũ kĩ của bạn là điều không thể. Đối với Sang, việc sử dụng RPi làm máy xem phim, nó có thể chơi tốt với hầu hết các định dạng video và có thể chạy mượt các video full HD (1080p).

Có nhiều lựa chọn hệ điều hành cho RPi, lưu ý rằng RPi sử dụng chip ARM nên bạn không thể cài Windows cho nó vì Windows không có phiên bản nào chạy trên chip ARM (theo Sang biết là như vậy). Bạn có thể sử dụng các phiên bản Linux để cài cho RPi vì nhân Linux hỗ trợ cả chip Intel và ARM. Một số hệ điều hành Linux được thiết kế riêng cho RPi bạn có thể tải về tại đây. Nếu bạn là người mới bắt đầu thì hãy sử dụng bản NOOBS, nó là phiên bản cho phép bạn chọn các hệ điều hành để bạn cài lên RPi từ một danh sách các hệ điều hành có sẵn như Raspbian, Pidora, Raspbmc,… Khi đó, bạn có thể thử từng hệ điều hành một và chọn cái phù hợp với mình. Nếu bạn có kinh nghiệm với Pi và Linux rồi thì bạn có thể tự chọn hệ điều hành cho mình. Raspbian và Pidora là 2 phiên bản Linux dựa trên Debian và Fedora được thiết kế cho Pi, Sang không có nhiều thông tin về chúng lắm nhưng chúng là hệ điều hành mang đến cho bạn đầy đủ chức năng của một máy tính bình thường như duyệt file, duyệt web,… với giao diện đồ họa (dường như là LXDE). Nếu bạn muốn biến RPi thành một máy xem phim hay Media Center thì có thể cài Raspbmc (phiên bản Sang đang sử dụng) hoặc OpenELEC. Đây là 2 phiên bản Linux sử dụng giao diện XMBC, nó sẽ biến RPi của bạn thành một máy giải trí (xem phim, nghe nhạc,…) mà bình thường nếu mua một Android Box hay HD Player ở Việt Nam giá ít nhất cũng 3 triệu đồng (không tính đồ Tàu hoặc Tàu đội lốt Việt Nam).

Sử dụng các thiết bị ngoại vi

Hồi RPi mới ra đời, Sang đọc đâu đó rằng nó không có cái gọi là “plug and play”, tức là cắm vào và chạy luôn. Điều này có nghĩa là mỗi lần bạn cắm chuột, bàn phím, USB,… vào RPi là bạn phải khởi động lại để nó nhận thiết bị. May thay, phiên bản B rv2 của RPi mà Sang đang sử dụng đã hỗ trợ “plug and play”, Sang cắm chuột, USB vào và nó có thể nhận và làm việc ngay.

Bạn đọc lưu ý rằng nguồn của con Pi rất yếu, nó chỉ đủ để bạn cắm vào 1, 2 thiết bị như một chuột, một USB hoặc một chuột, một bàn phím (dù sao nó cũng chỉ có 2 cổng USB). Nếu bạn muốn cắm nhiều thứ hơn nữa như ổ cứng di động, USB Wifi,… thì hãy trang bị cho nó một chiếc USB Hub có nguồn riêng. Hãy nhớ là USB Hub phải có nguồn riêng nếu không khi cắm vào con Pi của bạn sẽ sụt nguồn và khởi động lại ngay. Phần tiếp theo Sang sẽ nói về USB Hub có nguồn riêng.

Cẩn thận với USB Hub có nguồn riêng

Một số USB Hub có nguồn riêng được biết là có khả năng nuôi ngược lại (backfeed) con Pi qua đầu vào của nó, như vậy có khả năng nó gây ra chập điện và làm hỏng con Pi của bạn ngay lập tức! Vì vậy, một số USB Hub được thiết kế riêng dành cho RPi để nó không nuôi ngược lại con Pi gây ra chập điện, nhưng Sang nghĩ bạn không cần phải cố mua bằng được những chiếc USB Hub như vậy vì Sang đã có cách.

Cáp USB bình thường có 4 dây, và trong đó có 2 dây data màu trắng và xanh, 1 dây 5V màu đỏ và 1 dây ground màu đen. Vì vậy để USB Hub không nuôi ngược lại Pi, Sang đã cắt dây màu đỏ của cáp USB đầu vào cho Hub. Lưu ý rằng bạn chỉ cắt dây màu đỏ thôi, nếu cắt cả dây màu đen (như Sang đã làm và sau đó phải nối lại) thì Hub sẽ không hoạt động được. Cuối cùng, bạn sẽ có một chiếc USB Hub có nguồn riêng để sử dụng cho RPi mà không lo nó gây chập điện làm hỏng RPi.

Thẻ nhớ bị hư (corrupt)

Nếu Pi bị tắt đột ngột (do sụt nguồn hoặc bị rút dây nguồn) thì nó có thể khiến thẻ nhớ bị hư. Hư ở đây không phải là hỏng thẻ nhớ mà chỉ là dữ liệu trên thẻ nhớ bị hư và thường bạn sẽ phải tạo lại thẻ nhớ khởi động. Nếu thẻ nhớ bị hư thì Pi vẫn khởi động được nhưng theo cơ chế của Linux, các phân vùng thay vì được mount rw (read write) thì chỉ mount ro (read only), tức là bạn không thể ghi dữ liệu lên thẻ nhớ, một số tác vụ không thể chạy và nhận thông báo lỗi “Input/output error”. Bạn có thể repair lại thẻ nhớ bằng chương trình “Check disk”, chương trình này có cả trên Linux và Windows nhưng do thẻ nhớ phân vùng theo định dạng của Linux (ext3, ext4) nên bạn sử dụng Linux để repair nó là tốt nhất. Hãy cắm thẻ nhớ của bạn vào một máy tính chạy Linux và sử dụng lệnh fsck để check và repair nó:

# fsck -a /dev/sdb1

Trong đó, /dev/sdb1 là định danh phân vùng trên thẻ nhớ của bạn, thông số này có thể khác trên máy bạn, bạn có thể kiểm tra bằng lệnh fdisk -l. Tùy chọn -a cho phép fsck tự động sửa các lỗi trên thẻ nhớ mà không cần hỏi ý kiến bạn.

Đợi một lúc để fsck chạy xong và bạn có thể sử dụng chiếc thẻ nhớ với RPi bình thường.

Sử dụng USB để khởi động Raspberry Pi

Dường như RPi ưu tiên khởi động bằng thẻ nhớ trước USB, tức là nếu cắm cả thẻ nhớ và USB vào thì nó sẽ khởi động qua thẻ nhớ thay vì USB. Cái này Sang chưa thử cũng không tùy chỉnh được vì RPi đâu có BIOS, nhưng Sang nghĩ là RPi khởi động qua USB được.

Sử dụng RPi để chạy torrent

Sang đã thử dùng Pi để chạy torrent kéo phim The Hobbit 2012 (1080p) về và nó chạy tốt. Trình torrent mà Sang sử dụng là transmission-cli, nó chạy ở chế độ dòng lệnh và cho phép remote qua giao diện web. Bạn đọc có thể search Google để tìm hiểu thêm.

Có nên mua Raspberry Pi hay không?

Mặc dù mua con Pi với giá 1tr nhưng để mua thêm những thứ phụ kiện khác cho nó thì tốn không ít. Đặc biệt là bộ nguồn, dường như bộ nguồn chuẩn cho con Pi giá rắt mắc, Sang đã đọc một bài viết hướng dẫn tự làm bộ nguồn cho Pi để tiết kiệm chi ví và tổng thiệt hại là… 70 đô, gấp 2 lần giá con Pi (35 đô). Với số tiền đó, hoàn toàn có thể mua một case máy tính cũ để sử dụng, Sang được biết trên VOZ có những topic bán máy case (chưa có màn hình) với giá có 2tr, cấu hình Core 2 Duo, Ram 2GB,…

Như vậy có phải thật lãng phí khi bỏ tiền ra mua RPi? Sang cũng đã có lúc nghĩ như vậy trong vài ngày qua, thậm chí định khuyên một số bạn bè không nên mua nó. Giờ nghĩ lại, Sang thấy đáng mua hay không còn tùy thuộc vào mục đích sử dụng. Nếu bạn bỏ ra 2tr để mua một case máy tính cũ giá rẻ về, bạn có thể làm gì với nó? Nó có thể làm hầu hết những việc RPi có thể làm ngoại trừ việc nó quá cồng kềnh và tốn điện! Đúng vậy, bạn chẳng thể để cả cái máy case bên cạnh màn hình tivi để xem phim, dù điều đó không quan trọng thì bạn cũng gặp vấn đề khi muốn mang nó đi sang nhà bạn bè, người thân để play phim. Còn chưa kể những thiết bị cũ thường ngốn rất nhiều điện, trong khi con Pi chỉ tốn 5V.1A = 5W. Nếu bạn định dùng case máy tính để kéo torrent thì cũng không ổn vì nó rất tốn điện. Nếu so với chiếc Android Box hay HD Player thì bạn sẽ thấy RPi đáng giá hơn cả, nó có thể chơi phim Full HD, xem phim qua mạng, kéo torrent… và quan trọng là rẻ hơn.

Ngoài ra, RPi còn có thể làm nhiều việc khác, nếu một ngày nào đó Sang không thích dùng nó để xem phim mà muốn gắn thêm cho nó chiếc camera để biến nó thành camera chống trộm chẳng hạn, biết đâu được, điều đó hoàn toàn có thể xảy ra và nó cho thấy RPi cũng rất đáng để mua đấy chứ.

Theo Sang Hero's Blog (23/03/2014)
      
DuyHung
DuyHung Xuất sắc

Cấp bậc: Xuất sắc

Giới tính : Nam

Bài viết : 1272

Danh vọng : 2284

Uy tín : 32

Document:

- Getting Started with Raspberry Pi (161 pages): Mediafire hoặc Box hoặc Dropbox
- Raspberry Pi Getting Started Guide, 2nd (298 pages): Box hoặc Dropbox
- Raspberry Pi Book Collection: Torrent

Shop: http://raspberrypi.vn/ hoặc http://www.hshopvn.com

IPFire on Raspberry Pi

Video: https://www.youtube.com/watch?v=XmBxq6v9IZc

Note: The RPi Model B+ (4 USB Ports is not supported)

Setup NOOBS: https://github.com/raspberrypi/noobs
      
DuyHung
DuyHung Xuất sắc

Cấp bậc: Xuất sắc

Giới tính : Nam

Bài viết : 1272

Danh vọng : 2284

Uy tín : 32

Raspberry Pi 2: Máy tính nhỏ bằng bàn tay, chip lõi tứ, chạy Win 10, giá chỉ 35USD

Raspberry Pi 2 có kích thước rất nhỏ gọn, chỉ to bằng bàn tay nhưng được trang bị khá đầy đủ các cổng kết nối và cấu hình tương đối ổn cho các nhu cầu giải trí đơn giản.

3 năm sau khi ra mắt chiếc máy tính Raspberry Pi, ngày hôm nay phiên bản thứ 2 của chiếc máy tính nhỏ gọn này đã được ra mắt, với mức giá chỉ 35USD và cấu hình tối ưu hơn. Raspberry Pi 2 có kích thước rất nhỏ gọn, chỉ to bằng bàn tay nhưng được trang bị khá đầy đủ các cổng kết nối và cấu hình tương đối ổn cho các nhu cầu giải trí đơn giản.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Raspbe10

Phiên bản thứ 2 này được nâng cấp bộ vi xử lý và bộ nhớ RAM. Với bộ vi xử lý lõi tứ sử dụng chip ARM Cortex A7, tốc độ 900MHz. Đây là một sự cải tiến khá lớn so với phiên bản đầu tiên sử dụng chip lõi đơn 700Mhz. Bộ nhớ RAM cũng được nâng cấp lên 1GB, gấp đôi phiên bản tiền nhiệm.  Trong khi đó chip đồ họa GPU vẫn được giữ nguyên, mặc dù vậy hiệu năng của chiếc máy cũng được cải thiện rất nhiều. Bộ nhớ trong sử dụng thẻ nhớ microSD để thay thế cho ổ cứng.

Dưới đây là thông số kỹ thuật của Raspberry Pi 2:

CPU: Lõi tứ ARM Cortex A7, tốc độ 900MHz
GPU: Broadcom VideoCore IV – 250MHz
Bộ nhớ RAM: 1GB, tuy nhiên bị chia sẻ 250MHz cho GPU
Cổng USB: 4
Video output: HDMI, composite video thông qua jack 3,5 mm
Audio outputs: Analog qua jack 3,5 mm; kỹ thuật số thông qua cổng HDM
Bộ nhớ trong: thẻ nhớ microSD
Kết nối mạng: Ethernet 10/100Mbps
Nguồn điện: 5 V qua MicroUSB hoặc GPIO
Kích thước: 85.60mm × 56.5mm
Trọng lượng: 45g

Ban đầu, chiếc máy tính này được cài sẵn hệ điều hành Raspbian được thiết kế riêng cho bộ vi xử lý của Raspberry Pi 2. Tuy nhiên theo như người tạo ra chiếc máy tính này là Eben Upton cho biết thì nó có thể chạy các nền tảng hệ điều hành khác như Ubuntu hay thậm chí là Win 10, Raspberry Pi 2 hiện tại cũng đủ sức mạnh để thay thế những chiếc PC cơ bản.
 
Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 1-pi2m10

Eben Upton cũng đã hợp tác với phía Microsoft để chuẩn bị cho ra mắt những chiếc Raspberry Pi 2 được cài đặt sẵn hệ điều hành Windows 10. Nếu có thể chạy mượt Win 10, Raspberry Pi 2 chắc chắn sẽ là giải pháp thay thế PC tại nhiều nước đang phát triển, với mức giá rất thấp chỉ 35USD.

Tham khảo: arstechnica
      
DuyHung
DuyHung Xuất sắc

Cấp bậc: Xuất sắc

Giới tính : Nam

Bài viết : 1272

Danh vọng : 2284

Uy tín : 32

Raspberry Pi hay Apple TV – Chọn cái nào để coi phim, nghe nhạc trên TV?

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat10

Bạn muốn xem bộ phim mình thích trên TV, bạn phải làm thế nào? Ra ngoài mua đĩa DVD về gắn vào đầu đĩa xem, download phim về laptop sau đó kết nối với TV để xem. Khá phiền phức. Có một cách đơn giản hơn là biến TV của bạn thành một chiếc TV thông minh có khả năng truy cập mạng internet. Bạn có thể tìm kiếm phim và xem trực tiếp trên chiếc TV luôn. Có rất nhiều thiết bị có thể làm được điều đó, ví dụ như Apple TV, Roku, Dune,… thậm chí Raspberry Pi cũng có thể làm được.

Mình và vài bạn ở SSS đã thử sử dụng Raspberry Pi để biến chiếc TV bình thường thành một chiếc TV thông minh. Trong bài viết này, chỉ giới hạn ở khả năng giải trí đa phương tiện của Raspberry Pi, dù nó có thể làm được rất nhiều thứ khác nữa. Mình sẽ chọn Apple TV để so sánh với Raspberry Pi vì hiện nay, nó đã khá phổ biến ở Việt Nam.

GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC

Đầu tiên, nhắc lại là Apple TV không phải là TV của Apple, nó là một thiết bị nhỏ bằng bàn tay, dùng để kết nối với TV để xem phim, chương trình truyền hình, nghe nhạc, xem ảnh, và tất nhiên, nó có thể kết nối với Macbook, iPhone, iPad.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat11

Giá của Apple TV 3G (3rd Generation) là 99$. Đi kèm còn có remote thiết kế tinh gọn và đẹp.

Còn Raspberry Pi nói nôm na là một bộ CPU máy tính nhỏ cũng nằm gọn trong lòng bàn tay, kết nối được với màn hình, bàn phím, chuột, và nhiều thiết bị đầu vào khác, “ổ cứng” của nó là thẻ nhớ chuẩn SD có thể tháo rời, nghĩa là bạn có thể thay đổi hệ điều hành đang sử dụng chỉ với 1 thao tác rút thẻ đang sử dụng ra và thay bằng thẻ mới, ngoài ra nó còn có cổng Ethernet để kết nối mạng. Raspberry Pi sử dụng hệ điều hành Linux. Giá hiện nay của Raspberry Pi model B là 35$.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat12

Do có chức năng tương đương một máy tính, nên Raspberry Pi làm được rất nhiều việc, ở đây, ta chỉ tập trung vào việc sử dụng Raspberry Pi làm kênh giải trí đa phương tiện. Cả Apple TV và Raspberry Pi đều hỗ trợ độ phân giải 1080p.

CÀI ĐẶT

Apple TV cài đặt rất dễ dàng, bạn chỉ cần cắm dây nguồn kèm theo và kết nối với TV thông qua cổng HDMI là có thể bắt đầu sử dụng được. Khi đã khởi động xong, bạn làm theo hướng dẫn đễ cài đặt cấu hình wifi, tài khoản iTunes, Home Sharing, kết nối remote với TV.

Quá trình cài đặt Raspberry Pi phức tạp hơn, vì khi mua, Raspberry Pi không bán kèm với các phụ kiện nên ta phải mua thêm thẻ nhớ (dung lượng nên lớn hơn 4GB) và adapter nguồn 5V (tối thiểu lớn hơn 700 mA) với kết nối micro USB.

Việc đầu tiên cần làm là cài đặt hệ điều hành vào thẻ nhớ. Có rất nhiều hệ điều hành dành riêng cho Raspberry Pi với mục đích sử dụng khác nhau, nếu chỉ cần sử dụng với mục đích giải trí đa phương tiện, ta sử dụng một trong ba hệ điều hành sau: RaspBMCOpenELECXBian.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat13

Theo đánh giá của một trang web chuyên về Linux thì hệ điều hành Xbian đạt điểm cao nhất trong những lần test về quá trình cài đặt, tốc độ boot, tốc độ vận hành, sự tiện dụng của các thiết lập, và một số yếu tố khác.

Bạn nào muốn chạy ở chế độ ép xung Raspberry Pi, có thể tham khảo ở đây về cơ chế ép xung của Raspberry Pi. Và cũng có một bài viết đánh giá hiệu năng của hai hệ điều hành OpenELEC và Xbian dùng để ép xung (theo bài viết, ở chế độ bình thường, RaspBMC thua xa hai hệ điều hành còn lại nên không được lấy ra so sánh ở chế độ ép xung).

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat14

Quá trình cài đặt RaspBMC với Raspberry Pi

Sau khi đã cài đặt hệ điều hành vào thẻ rồi, ta cắm thẻ nhớ vào Raspberry Pi, sau đó kết nối Raspberry Pi với màn hình TV, dây cáp mạng (ta có thể sử dụng USB Wifi Adapter để kết nối mạng không dây), chuột và bàn phím để dễ thao tác (bản thân mình sử dụng remote của TV LG để điều khiển). Khá nhiều thiết bị được dùng để kết nối Raspberry Pi với TV chứ không được tích hợp sẵn như Apple TV, hơi bất tiện nhưng cũng dễ hiểu với một máy tính nhỏ gọn như Raspberry Pi. Các phụ kiện đi kèm các bạn có thể dễ dàng tìm mua tại các cửa hàng bán thiết bị điện tử, máy tính.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat15

Khi đã khởi động xong, ta vào add-on để thêm vào các kênh, dữ liệu các kênh rất phong phú, đủ thể loại: 9GAG TV, Apple iTunes Podcast, Discovery Channel, DIY Network,Engadget, ESPN Video, Funny or Die, HowStuffWorks.com, Khan Acedamy, New York Times,TechCrunchTV, TED Talk, Vimeo, Youtube và hàng trăm kênh khác nữa (bao gồm cả những kênh tiếng Việt).

SỬ DỤNG

Apple TV thì không có gì phải than phiền, điều khiển bằng remote dễ dàng, đơn giản, độ nhạy cao. Theo cảm nhận riêng, buffuring data của Apple TV hoạt động tốt hơn trên Raspberry Pi. Có một tính năng rất hay của Apple TV mà Raspberry không có là AirPlay Mirroring, giúp truyền video, nhạc, hình ảnh không dây từ các thiết bị iOS hoặc các máy Mac sang TV.

Tuy nhiên, sử dụng Apple TV khá hạn chế vì đa số đều yêu cầu bạn phải trả phí/thuê để xem một bộ phim, nghe một album nhạc, xem một chương trình truyền hình. Để có thể xem phim, nghe nhạc,… mà không phải mất phí, hay đơn giản là muốn có thêm sự lựa chọn giữa các kênh, ta phải jailbreak Apple TV (hiện tại chỉ jailbreak được Apple TV 2G, chưa thể jailbreak cho Apple TV 3G)

Còn đối với Raspberry Pi, mình đã dùng thử cả hai hệ điều hành Xbian và RaspBMC, hai hệ điều hành này khá giống nhau, tuy nhiên, Xbian có vẻ nhanh hơn 1 tí. Sử dụng Xbian rất mượt mà với chuột và bàn phím. Ta có thể sử dụng remote TV để điều khiển, chứ không cần remote riêng biệt như Apple TV, tuy nhiên, nếu bạn xài bằng remote thì sẽ có một độ trễ nhỏ. Giao diện của Xbian có thể tùy biến dễ dàng với nhiều bộ themes khác nhau, trong đó có một thems giống y chang giao diện của Apple TV, tên của nó là Quartz.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Rpvsat10

Giao diện của Xbian

Trong quá trình sử dụng, nhiều lúc có cảm giác chương trình hoạt động hơi chậm, không được mượt và ổn định như Apple TV. Nhưng nói chung cũng chấp nhận được. Một điểm khá bất tiện nữa là phải trải qua nhiều bước trung gian để mở được cái mình muốn. Đối với Apple TV, chỉ cần nhấn vào icon chương trình, tất cả những gì bạn muốn sẽ hiện ra.

Cả Apple TV và Raspberry Pi đều xem rất tốt những video có độ phân giải 1080p.

KẾT LUẬN

Nếu bạn sử dụng máy Mac hoặc các thiết bị iOS, bạn nên đi với Apple TV. Bởi vì Apple TV tương thích cao với các dòng sản phẩm khác của Apple, nhất là tính năng AirPlay. Một điểm khá thú vị nữa là bạn có thể cài đặt XBMC trên OS X hoặc iOS. Nghĩa là ta có thể sử dụng XBMC trên OS X hoặc iOS sau đó AirPlay sang Apple TV để sử dụng XBMC trên TV mà không cần phải jailbreak Apple TV.

Nếu bạn muốn biến TV của mình thành TV thông minh mà vẫn tiết kiệm chi phí ở mức thấp nhất, hay bạn thích một thứ gì đó nhìn nhỏ-gọn-lạ, bạn sẽ cần đến Raspberry Pi.

      
Zone
Zone Ưu tú

Cấp bậc: Ưu tú

Bài viết : 832

Danh vọng : 1544

Uy tín : 0

Biến Raspberry Pi thành Access Point với Openwrt

Raspberry Pi chạy Raspbian hay Pidora quả là chuyện bình thường luôn. Nhưng biến Raspberry Pi thành một Access Point phát Wifi thông qua Open-WRT thì quả là chuyện hay ho.

Trước hết, các bạn download OS về tại đây. Đây là bản Open-WRT được viết lại để hỗ trợ USB Wifi TP-Link TL-WN725N V1 hoặc các USB Wifi sử dụng chipset Realtek RTL8192CU.

Sau khi chép OS vào thẻ nhớ khởi động Rpi, cắm dây cáp ethernet vào Rpi với máy tính.

Dùng trình duyệt vào địa chỉ 192.168.1.1 gõ password mới, sau đó click vào Go to passwork configuration để cài đặt password.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Settin10

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Settin11

Chọn Network -> wifi -> enable wifi

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Networ10

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Enable10

Sau khi Enable Wifi -> chọn Edit -> kéo xuống chọn Save and Apply

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Wifi-e10

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Save_z10

Giờ ta kết nối với Raspberry Pi qua Wifi, rút cáp ethernet ra, vào 192.168.1.1 chọn Interface -> LAN -> Edit -> Physical Setting bỏ tick ô Ethernet Adapter: eth0 -> save and apply

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Networ11

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Lan-ed10

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Lan-ph10

Sau khi Save and Apply thì Raspberry Pi bị gì đó không thể vào được 192.168.1.1 mặc dù có kết nối wifi (cái này mình chịu). Rút nguồn rồi khởi động lại Rpi, kết nối với với Rpi qua wifi. Vào 192.168.1.1

Tiếp theo chọn Interface -> WAN6 -> edit -> protocol -> chọn DHCP client -> click Switch protocol phía dưới -> chọn save and setting

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Wan6-e10

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Wan6-d10

Tiếp tục chọn Interface -> WAN6 -> edit -> physical setting - tắt ô Ethernet Adapter: eth0

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Wan6-e11

Giờ cắm cáp ethernet có kết nối mạng vào Rpi. Vậy là có thể truy cập internet thông qua kết nối wifi với Rpi được rồi.
      
Zone
Zone Ưu tú

Cấp bậc: Ưu tú

Bài viết : 832

Danh vọng : 1544

Uy tín : 0

Khởi đầu những dự án IoT bằng Raspberry Pi

(PCWorldVN) Raspberry Pi không chỉ là một nền tảng phần cứng thú vị để ứng dụng cho các dự án IoT mà còn là công cụ giúp các nhà phát triển học hỏi và hoàn thiện kĩ năng Internet kết nối vạn vật.

Internet of Things được cho là chủ đề nóng nhất trong lĩnh vực CNTT hiện nay. Mọi tổ chức muốn tham gia vào xu hướng IoT thì luôn đòi hỏi các chuyên gia CNTT phải được trang bị các kỹ năng, kinh nghiệm cho các dự án của mình. Có rất nhiều tùy chọn cho việc học về IoT, nhưng không có gì tốt hơn ngoài những kinh nghiệm thực tế.
Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Pi4-1

Một trong những nền tảng quan trọng cho việc học IoT là mạch tính toán nhỏ và đơn giản, nhắm đến khả năng tạo một máy tính nhỏ gọn, giá rẻ phục vụ cho công tác học tập, nghiên cứu và thử nghiệm. Nhưng cùng với đó, chiếc máy tính giá 35 USD này lại có một mảng ứng dụng khác rất có giá trị trong ngành CNTT truyền thống và doanh nghiệp.
Trong thực tế, phần khó khăn nhất của việc sử dụng Raspberry Pi để học về IoT là lựa chọn các dự án phù hợp để bắt đầu. Trên Internet, chúng ta có thể tìm thấy hàng ngàn dự án dựa trên Raspberry Pi. Một số trong đó chứa đầy tham vọng, một số khác thì khá vô bổ nhưng hầu hết đều là những ví dụ tuyệt vời cho việc tương tác với Raspberry Pi cũng như nguồn thông tin hữu ích cho IoT. Điều gì làm cho dự án trải nghiệm IoT thành công? Đầu tiên là việc sử dụng nhiều loại cảm biến hoặc các hệ thống điều khiển phổ biến. Phần cứng có thể được tùy chỉnh theo sở thích từng người nhưng đối với một dự án nghiêm túc thì mọi thứ cần có những tiêu chuẩn nhất định. Tiếp theo đó là phần mềm điều khiển phải có điểm thú vị, tính năng đặc trưng. Dưới đây là 10 trong số những dự án ấn tượng trong việc ứng dụng Raspberry Pi.
Dự án Pi in the Sky
Thiết bị này là một máy thu GPS kiêm máy phát vô tuyến được thiết kế để theo dõi các chuyến bay khinh khí cầu ở các tầng độ cao. Sản phẩm này sử dụng máy phát vô tuyến UHF, ngoài ra cần thêm máy thu sóng ở trên không và một máy tính kết nối dưới mặt đất. Cùng với phần mềm mã nguồn mở, hệ thống Raspberry Pi này đã được thực nghiệm thành công trên hơn 50 chuyến bay. Dự án này có nhiều tiềm năng trong ứng dụng thực tế khi hệ thống này đơn giản chỉ là tiện ích bổ sung mà không nhất thiết phải tích hợp gắn thêm vào thiết bị cần theo dõi. Vậy dự án này mang lại cho người phát triển điều gì? Đầu tiên bạn sẽ nhận được những kinh nghiệm thực tế trong việc khai thác ứng dụng GPS, module truyền RF cũng như cảm biến nhiệt độ.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Pi-solo-mounted-big
Raspberry Pi được thiết kế trong việc định vị và xác định độ cao

Cảm biến nhiệt độ và độ ẩm
Trong nhiều thời điểm, bạn cần tìm ra câu trả lời cho việc tìm ra những điểm nóng và ẩm thấp của các tủ chứa đồ. Một khi chỉ số vượt qua con số đáng báo động mà bản thân mình không biết thì chi phí cho dịch vụ bảo trì hoặc thay thế cho thiết bị đang bảo quản là rất đáng kể. Đối với những người bắt đầu quá trình học tập với Raspberry Pi thì tình huống này là một trong những bài thử rất tốt. Raspberry Pi Temperature & Humidity Network Monitor là một sản phẩm được thiết kế cho các tủ chứa nhằm cảnh báo nhiệt độ và độ ẩm chỉ với chi phí chừng 50 USD. Raspberry Pi đóng vai trò thiết bị giám sát với khả năng truy cập đến cơ sở dữ liệu SQL và lấy dữ liệu từ các cảm biến được tích hợp. Màn hình hiển thị giám sát nhiệt độ với đồ thị giao diện web, qua đó cho phép dễ dàng đọc dữ liệu và lưu trữ kết quả đến cơ sở dữ liệu.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Fe09y6lhosp3z6l-medium
Cảm biến giám rát độ ẩm Raspberry Pi Temperature & Humidity

Máy chủ Raspberry Pi
Một trong những ứng dụng tốt nhất của Raspberry Pi chính là trở thành trung tâm điều khiển dành cho các thiết bị sử dụng nguồn điện áp thấp. Trong lĩnh vực này, Raspberry Pi có thể thu thập và báo các về các điều kiện hay sự thay đổi của cơ sở dữ liệu rồi trả về trung tâm. Giao thức Web chính là ứng dụng thực tế hiệu quả nhất. Một dự án đơn giản mà chúng ta có thể thực hiện là thiết lập một máy chủ Web Apache trên hệ điều hành Linux chạy trên Raspberry Pi. Dự án máy chủ Stratum 1 Network Time Protocol sử dụng nền tảng Raspberry Pi là minh chứng rõ ràng nhất khi tạo nên một thiết bị có khả năng xác thực dựa trên thư mục. Ngoài ra Stratum 1 Network Time này còn giúp giải quyết vấn đề về độ trễ trong việc xác thực máy chủ.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Raspberry-pi-supercomputer-6
Hệ thống máy chủ tạo từ Raspberry Pi

Cụm máy tính nhúng
Đặt một cụm các máy tính nhúng chi phí thấp cùng nhau không phải là điều mới - nó được thực hiện với bo mạch vi xử lý Arduino và điều khiển nhúng giống như những gì thập niên 80 đã từng làm. Arduino là bo mạch đã thiết kế sẵn các thành phần điện tử, những ai không am hiểu về điện tử nhưng có kiến thức cơ bản về tin học và lập trình là có thể lập trình để điều khiển được.
Trong trường hợp hợp dự án này, Raspberry Pi được thiết kế để làm hệ thống nền tảng cho ngăn xếp ứng dụng trên Drupal - một hệ thống quản lý nội dung, đối thủ lớn nhất của Wordpress hiện nay. Những gì bạn có thể học hỏi với các dự án này? Ngoài hữu ích với chính người dùng Drupal thì bạn có thể hiểu biết sâu hơn về việc thiết lập các hệ thống đa xử lý và các cụm máy tính Raspberry Pi.
The Pirate Box
Không phải tất cả các dự án IoT có thể sử dụng máy chủ Web công cộng. Ngay cả với mã hóa, chứng thực, đôi khi IoT đơn giản là chỉ để kiểm soát và báo cáotình trạng giao thông thông qua mạng riêng biệt. Dự án Pirate Box này sử dụng các giao thức Torrent và mạng Wi-Fi để chia sẻ các tập tin với các máy tính Raspberry Pi khác. Có thể bạn không muốn sử dụng Torrent cho các dự án doanh nghiệp nhưng Pirate Box sẽ cho bạn hiểu rõ hơn các khái niệm về thiết lập mạng Wi-Fi và cách sử dụng giao thức cấp cao hơn để giữ cho dòng chảy dữ liệu thông suốt, an toàn giữa các trạm.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Pirateboxcafe6
Pirate Box cho việc chia sẻ tệp tin

Nhạc cụ điện tử ảo
Raspberry Pi và Pi2 đã có sức mạnh xử lý hơn một máy tính để bàn từ năm 99. Vì vậy không có gì ngạc nhiên khi những dụng cụ âm nhạc như Moog, Yamaha DX, Casio CZ đều có thể Raspberry Pi mô phỏng . Các ứng dụng ảo hóa nhạc cụ được tổng hợp âm thanh dựa trên yếu tố kỹ thuật của phần mềm chạy trên Pi. Việc ảo hóa này yêu cầu người thực hiện phải kết hợp các thiết bị chuyển mạch, cảm biến và khả năng chuyển đổi từ analog sang kỹ thuật số.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo 8273714792-5a732aa849-c
The Beet Box

Một sản phẩm được thiết kế dựa trên nền tảng công nghệ cho phép người dùng chơi nhịp trống bằng cách chạm vào củ cải đường, Beetbox là một dự án IoT như vậy. Thiết bị này được được trang bị một Raspberry Pi với bộ cảm biến cảm ứng và một bộ khuếch đại âm thanh. Cảm biến MPR121 Capacitive Touch Sensor của Sparkfun được hoạt động thông qua những đoạn mã kịch bản viết bằng Python, cho phép việc chạm vào rau củ có thể phát ra tiếng trống. Âm thanh được xử lý qua một bộ khuếch đại LM386 trước khi kết nối tới hệ thống loa.
Robot
Một trong những dự án đình đàm trên trang gọi vốn cộng đồng Kickstarter là chú robot Rapiro được vận hành bởi Raspberry Pi. Dự án này là một trong những chương trình được phát triển với mục đích giáo dục cho đối tượng mới bắt đầu chế tạo robot. Tại Việt Nam có thể nhắc đến K-Bot Wi-Fi Robot của Ngô Huỳnh Ngọc Khánh thiết kế hồi năm 2013. Robot này có thể đồng thời thực hiện ba nhiệm vụ: quan sát, tìm kiếm và an ninh. Tính năng nổi trội nhất của K-Bot là quay được video và truyền trực tuyến về trung tâm điều khiển, chủ động phát hiện chuyển động và ghi lại hình ảnh. Ngoài ra robot còn có radar gắn phía sau để hỗ trợ di chuyển, có thể khảo sát và vẽ biểu đồ, tính thông số về nhiệt độ, độ ẩm ở nơi đang hoạt động... Những dự án về robot này có thể giúp người thực hiện nhận thức rõ hơn về việc sử dụng động cơ hồi tiếp vòng kín Servo, thiết kế hệ thống điều khiển nhúng cho các vật thể chuyển động.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Dfgfgdfgd
Robot Rapiro được vận hành bởi Raspberry Pi

Hệ thống giải trí XBMC
XBMC là mã nguồn mở miễn phí được thiết kế cho việc quản lý và xem phim, nhạc, ảnh, trò chơi. Khả năng sắp xếp thông tin dữ liệu là điểm mạnh nhất của XBMC, ngoài ra truy xuất thông tin phim ảnh từ các kho dữ liệu trực tuyến (như IMDB, The MovieDB) có thể làm cho hệ thống của bạn khá phong phú. Quy trình cài HĐH cho Raspberry Pi về rất đơn giản, chỉ cần tải Win32DiskImager rồi flash image sang thẻ SD. Dự án này không đòi hỏi nhiều trong cách bẻ khóa phần cứng nhưng mang đến nhiều kinh nghiệm trong việc tương tác với thiết bị đầu vào và đầu ra theo phương pháp chuẩn, các chuyển đổi cơ bản và khả năng xử lý lưu trữ.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Xbmc-about
Hệ thống giải trí XBMC được cài đặt trên Raspberry Pi

Dựng phim time-lapse với Raspberry Pi
Phim tua nhanh thời gian có các khung hình ở tốc độ thấp hơn nhiều so với chuẩn điện ảnh là 24, 25 hoặc 30 hình/giây. Những hình ảnh thu được sử dụng để dựng những cảnh hoặc sự kiện diễn ra lâu trong thực tế, ví dụ như toàn cảnh mặt trời mọc hay quay lại một bông hoa đang nở… Một thiết bị hỗ trợ chụp ảnh time-lapse chuyên nghiệp có giá tầm hơn 15 triệu VNĐ, nhưng với một dự án như RasPiLapse dựa trên nền tảng Raspberry Pi thì chi phí này thấp hơn rất nhiều. Ngoài Raspberry Pi, hệ thống này còn được trang bị kết nối GPIO (General Purpose Input / Output) mà chúng ta có thể dễ dàng kiểm soát. Các kịch bản hoạt động đều được viết bằng Python, từ việc kiểm soát thời gian cho đến số lượng hình chụp. Dự án này cho phép bạn tiếp cận các kỹ năng trong việc kiểm soát động cơ, điều khiển thiết bị bên ngoài thông qua nguồn năng lượng duy nhất, sử dụng thời gian chính xác và cuối cùng là khả năng đồng bộ hệ thống.

Raspberry Pi khơi nguồn sáng tạo Few0m4xhaq3ausr-medium
Dựng phim time-lapse với Raspberry Pi

PC WORLD VN, 11/2015[/justify]
      
      

Xem chủ đề cũ hơn Xem chủ đề mới hơn Về Đầu Trang  Thông điệp [Trang 1 trong tổng số 1 trang]

Quyền hạn của bạn

Bạn không có quyền trả lời bài viết
free counters



  • Đoàn Ngọc Khánh

    mobile phone 098 376 5575


    Đỗ Quang Thảo

    mobile phone 090 301 9666


    Nguyễn Văn Của

    mobile phone 090 372 1401


    IP address signature
    Create a forum on Forumotion | ©phpBB | Free forum support | Liên hệ | Báo cáo lạm dụng | Cookies | Thảo luận mới nhất