VnMedia - Trong phần lớn cuộc nội chiến kéo dài hơn 2,5 năm qua ở đất nước Syria, Tổng thống Bashar al-Assad hầu như luôn trong tình thế phải rút quân, sống trong ẩn dật. Phe nổi dậy chiếm quyền kiểm soát những dải khu vực lãnh thổ rộng lớn của đất nước. Chỉ cách đây hơn một tháng, chính quyền của ông Assad còn đang phải đối mặt với viễn cảnh về những cuộc tấn công kinh hoàng từ phía Mỹ.
Tuy nhiên, thỏa thuận giữa Nga và Mỹ trong việc hủy bỏ kho vũ khí hóa học lên tới 1.000 tấn của Syria không những đã chặn đứng cơn mưa tên lửa Mỹ dội xuống chính quyền Assad, mà còn làm thay đổi hoàn toàn vị thế của ông này. Tổng thống Syria giờ đây đã trở thành một đối tác không thể thiếu trong tiến trình kéo dài từ nay đến ít nhất giữa năm 2014 và thậm chí có thể còn kéo dài hơn nữa.
Chỉ trong một vài tuần ngắn ngủi vừa qua, nỗ lực thúc đẩy tiến trình giải giáp vũ khí hóa học của Syria dưới sự giám sát của cộng đồng quốc tế trên thực tế đã nhanh chóng thế chỗ cho mục tiêu lật đổ Tổng thống Assad. Đó là quan điểm của rất nhiều người. Hồi đầu tuần này, Syria đã chính thức trở thành quốc gia thứ 190 ký vào Công ước Vũ khí Hóa học - một hiệp ước quốc tế cấm sử dụng và sản xuất vũ khí hóa học.
"Quyết định bất ngờ của Tổng thống Assad trong việc cho phép phá hủy kho vũ khí hóa học của Syria rõ ràng đã tạo ra một vết mẻ rất lớn đối với những gì mà các thành phần theo chủ nghĩa can thiệp thường dùng để nói đến ông Assad như một người đàn ông điên rồ không thể kiểm soát, một người không thể chấp nhận biện pháp ngoại giao nếu không bị đánh thẳng vào mặt”, ông Ramzy Mardini - một nhà phân tích ở Amman, Jordan đã nói như vậy. “Thực tế trên đang làm lợi cho Tổng thống Assad chứ không phải phe nổi dậy Syria”, ông Mardini nói thêm.
Tình thế đảo ngược hoàn toàn đó đã gây ra một “cơn địa chấn” trong giới lãnh đạo phe nổi dậy, cũng như các cường quốc khu vực như Thổ Nhĩ Kỳ, Ả-rập Xê-út - những nước ủng hộ mạnh mẽ cho phe nổi dậy Syria.
Giới chức Mỹ vẫn nhấn mạnh rằng, sự ra đi của Tổng thống Assad là yếu tố then chốt cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào ở Syria. Ngoại trưởng Mỹ John F. Kerry hôm thứ Hai (14/10) đã tái khẳng định lại chính sách duy trì lâu nay của Washington là, Nhà lãnh đạo Assad phải ra đi như một phần của việc khôi phục tiến trình hòa bình ở Geneva. Tiến trình này kêu gọi thành lập một chính phủ chuyển tiếp ở Syria dựa trên “sự đồng thuận chung” giữa các phe phái đang chiến đấu trên chiến trường Syria hiện nay. Mặc dù trong thỏa thuận đạt được ở Geneva trước đây không cấm các quan chức chính phủ tham gia vào chính quyền mới nhưng Washington cùng các đồng minh luôn khăng khăng đòi Tổng thống Assad phải từ chức.
“Chúng tôi tin rằng, Tổng thống Assad đã mất tính hợp pháp cần thiết để trở thành một nhân tố kết dính có thể đem đến hòa bình cho đất nước”, Ngoại trưởng Kerry đã phát biểu như vậy ở thủ đô London khi ông này xuất hiện bên cạnh đặc phái viên Liên Hợp Quốc và Liên đoàn Ả-rập về vấn đề Syria - ông Lakhdar Brahimi.
Vị thế của Assad đang ngày càng được củng cốTuy nhiên, giới phân tích tin rằng, điều cuối cùng mà các nhà lập chính sách của Mỹ mong muốn bây giờ là sự ra đi vội vã của Tổng thống Assad - đặc biệt khi mà các phe nhóm trong nội bộ nổi dậy đang bị chia rẽ sâu sắc với các thành phần chiến binh Hồi giáo đa quốc gia, trong đó có một số liên quan đến tổ chức khủng bố khét tiếng thế giới Al-Qaeda, đang ngày càng giành được vị trí thống trị trong lực lượng này. Ngoài ra, một loạt những thông tin liên tiếp về mối liên quan giữa các chiến binh Syria với một loạt vụ hành quyết, bắt cóc, tàn sát mang tính sắc tộc đã làm hoen ố hình ảnh của lực lượng nổi dậy, khiến các nhà lập chính sách Mỹ không khỏi lo ngại đồng thời củng cố sự ủng hộ cho Tổng thống Assad ở những khu vực bầu cử quan trọng, những khu vực người thiểu số và thành phần trung lưu ở thành phố.
Một báo cáo của Tổ chức Giám sát Nhân Quyền vừa được công bố hồi tuần trước đã ám chỉ, phe nổi dậy chịu trách nhiệm cho cái chết của hàng chục dân thường trong cuộc tấn công hồi mùa hè vào tỉnh phía tây Latakia – một thành trì chính của giáo phái Alawite của Tổng thống Assad. Các chiến binh ở xa tận những nơi như Châu Âu, Morocco và Nga đang ồ ạt tràn vào Syria để gia nhập vào cuộc chiến ở đất nước này.
Bất chấp làn sóng chiến binh nước ngoài trên, quân chính phủ Syria dường như vẫn đang duy trì được thế lực của mình và trong một số trường hợp vẫn đang tiến những bước vững chắc. Quyền lực của Tổng thống Assad ở những khu vực nằm trong sự kiểm soát của chính quyền đã mở rộng ra không chỉ ở quân đội mà còn với hàng chục ngàn quân du kích trung thành. Đây là lực lượng đang tạo thành một đội quân tương đương với quân đội quốc gia và đang giành được những ảnh hưởng, sức mạnh đáng kể trên chiến trường.
Với sự hậu thuẫn của nhóm chiến binh đến từ nhóm Hezbollah ở Li-băng, lực lượng trung thành với Tổng thống Assad trong những tháng gần đây liên tiếp đẩy lùi phe nổi dậy ra khỏi một số khu vực xung quanh Damascus - thủ đô của Syria và cũng là thành trì chính quan trọng nhất của chính quyền. Quân của ông Assad cũng giành lại được thành phố chiến lược Qusair và các vùng lãnh thổ khác ở tỉnh Homs, bảo đảm được khu vực đường hành lang quan trọng tới bờ biển Địa Trung Hải.
Hiện tại, Tổng thống Assad có thể là nhân vật duy nhất có thể đảm bảo cho việc thực hiện kế hoạch chi tiết của Liên Hợp Quốc trong việc giải giáp vũ khí hóa học ở Syria.
Tổng thống Assad “rất có ích trong tiến trình đó và tôi cho rằng, đây chính là lý do ông ta tiếp tục tại vị. Và sự hữu ích của ông ta sẽ giảm đi khi mà kho vũ khí hóa học bị phá hủy”, ông Andrew Tabler - một nhà phân tích về Syria ở Washington, cho biết. Ông Tabler là người tích cực kêu gọi Mỹ can thiệp vào Syria để lật đổ Nhà lãnh đạo Assad.
Ông Tabler nằm trong số những người lo ngại rằng, Tổng thống Assad có thể tìm cách trì hoãn tiến trình giải giáp vũ khí hóa học nhằm duy trì quyền lực.
Phe nổi dậy Syria “hứng” đòn chí tử
Phe nổi dậy Syria |
|
VnMedia - Hàng chục phe nhóm nổi dậy ở phía nam Syria đã cắt đứt quan hệ với phe đối lập chính trị chính đang sống lưu vong bên ngoài, một chỉ huy quân sự địa phương của phe nổi dậy đã cho biết như vậy trong một đoạn băng vừa được tung lên mạng ngày hôm qua (16/10). Đây là một đòn giáng chí tử vào phe nổi dậy và là một cú thụt lùi trong nỗ lực của phương Tây nhằm thống nhất lực lượng ôn hòa chống chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad.
Liên minh Quốc gia Syria có trụ sở ở Thổ Nhĩ Kỳ - cánh tay chính trị của lực lượng chiến binh nổi dậy chính có tên gọi Quân đội Syria Tự do, từ lâu nay đã phải chật vật tìm cách giành ảnh hưởng, sự tôn trọng và công nhận từ các chiến binh nổi dậy trong nước. Tuy nhiên, liên minh này đã không thể làm được điều đó khi mà họ được xem là tách biệt với những sự kiện, diễn biến trên chiến trường và hoạt động thiếu hiệu quả trong việc cung cấp viện trợ cũng như vũ khí cho phe nổi dậy Syria.
Trong đoạn clip vừa được đẩy lên mạng Internet, người ta thấy hình ảnh một chỉ huy quân nổi dậy trong bộ quân phục đứng đọc một bản tuyên bố với xung quanh là khoảng hơn hai chục chiến binh, một số giơ cao tấm banner có hình biểu tượng của Quân đội Syria Tự do (FSA).
Phát ngôn viên của FSA – ông Louay Mikdad cho AP biết, cuốn băng trên được xác nhận là có thật và người đàn ông phát biểu trong cuốn băng được xác định là ông Anwar al-Sunna - chỉ huy của một trong các phe nhóm của phe nổi dậy. Ông Sunna đã tuyên bố trong đoạn băng rằng, giới lãnh đạo chính trị của lực lượng nổi dậy đã thất bại trong việc giữ vai trò là đại diện cho những chiến binh đang chiến đấu nhằm lật đổ chính quyền của Tổng thống Assad.
"Chúng tôi thông báo, chúng tôi rút lại sự công nhận đối với bất kỳ nhóm chính trị nào đang tuyên bố đại diện cho chúng tôi, đầu tiên trong số này là Liên minh Quốc gia Syria và giới lãnh đạo của liên minh. Chính họ đã từ bỏ các nguyên tắc của cuộc cách mạng cũng như của quê hương”, ông Sunna nhấn mạnh.
Vị chỉ huy trên còn đọc đầy đủ tên của 66 nhóm mà ông này tuyên bố là ủng hộ cho tuyên bố vừa được ông ta đọc trong cuốn băng. Ông Sunna còn cho biết, các phe nhóm nổi dậy sẽ tái tổ chức lại lực lượng, nói rằng “chúng tôi đang tập hợp, thống nhất lại lực lượng cách mạng cả trong khía cạnh chính trị và quân sự”. Tuy nhiên, ông này không đưa ra bất kỳ lời giải thích thêm nào nữa.
Hiện người ta chưa thể xác định xem liệu có phải toàn bộ 66 phe nhóm nổi dậy có tên trong bản tuyên bố trên thực sự bác bỏ vai trò của Liên minh Quốc gia Syria hay không. Ông Noah Bonsey – một chuyên gia về lực lượng nổi dậy Syria thuộc tổ chức Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, cho biết, một trong những nhóm lớn hơn được liệt kê tên trong cuốn băng được tung lên mạng không cho đăng tải tuyên bố tách khỏi Liên minh Quốc gia Syria trên trang Facebook của nhóm này.
Lời thức tỉnh đối với Liên minh Quốc gia Syria Tuy nhiên, ông Louay Mikdad – một phát ngôn viên của FSA, cho rằng, đoạn băng hình trên nên được xem là một lời thức tỉnh đối với Liên minh Quốc gia Syria. “Chúng tôi tôn trọng những gì mà các chiến binh nổi dậy vừa đưa ra. Chúng tôi nghĩ những người anh em trong liên minh nên lắng nghe người của mình nói và họ nên mở ra một kênh đối thoại trực tiếp với họ".
Theo ông Mikdad, chỉ huy Quân đội Syria Tự do – Tướng Salim Idris sẽ cố gắng tìm cách đối thoại với một số trong các phe nhóm được nêu tên trong bản tuyên bố tách khỏi Liên minh Quốc gia Syria.
Phát ngôn viên của Liên minh Quốc gia Syria - ông Khaled Saleh hiện tại chưa có phản ứng gì trước những lời đề nghị ông bình luận về diễn biến mới nhất đầy bất lợi nói trên. Rõ ràng, đây là một đòn chí tử mới giáng xuống phe nổi dậy sau khi hơn một chục phe nhóm nổi dậy hồi tháng trước cũng tuyên bố cắt đứt quan hệ với Liên minh Quốc gia Syria. Trong số này có nhiều nhóm có sức mạnh và có ảnh hưởng. Điều đáng lo ngại là những nhóm tuyên bố tuyệt giao quan hệ với Liên minh Quốc gia Syria này lại đang kêu gọi thành lập một quốc gia Hồi giáo, gây ra sự chia rẽ và mâu thuẫn lớn trong lực lượng chống lại Tổng thống Assad.
Miền Nam Syria hiện giờ đang được xem là một thành trì của phe đối lập Syria theo đường lối ôn hòa. Trong khi đó, các thành phần Hồi giáo cực đoan, trong đó có những nhóm có quan hệ với tổ chức Al-Qaida, dường như đang mở rộng ảnh hưởng ở khu vực phía bắc và đông.
Việc có thêm hàng chục nhóm nổi dậy tuyên bố cắt đứt mối liên kết với Liên minh Quốc gia Syria đã gây thêm khó khăn cho liên minh này trong bối cảnh họ đang phải quyết định xem có nên tham gia các cuộc đàm phán với chính quyền Tổng thống Assad về giai đoạn chuyển tiếp chính trị tại hội nghị hòa bình ở Geneva sắp tới hay không.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc hôm qua cho biết, Liên Hợp Quốc cùng với Mỹ và Nga đang “đẩy mạnh nỗ lực” khởi động những cuộc đàm phán như thế vào giữa tháng 11 tới. Tuy nhiên, nỗ lực này đang vấp phải những cản trở khi một thành phần chính trong Liên minh Quốc gia Syria mới đây vừa tuyên bố rằng họ không tin tưởng vào những cuộc đàm phán như thế và vì vậy họ sẽ không tham gia.
Giới lãnh đạo đối lập ở Syria đặc biệt khó chịu và bất mãn trước việc cộng đồng quốc tế quyết định đối xử với chính quyền của Tổng thống Assad như một đối tác trong quá trình giải giáp vũ khí hóa học ở Syria. Quá trình này được khởi động sau khi xảy ra vụ tấn công bằng vũ khí hóa học vào khu vực ngoại ô thủ đô Damascus hôm 21/8 mà phương Tây đổ lỗi cho quân của ông Assad gây ra.
Hiện tại, cộng đồng quốc tế tỏ ra khá lạc quan trước tiến trình giải giáp vũ khí hóa học ở Syria. Tổ chức Cấm Sử dụng Vũ khí Hóa học hôm qua cho biết, các thanh sát viên của họ đến nay đã thị sát được 11 trong số 20 địa điểm có liên quan đến chương trình vũ khí hóa học của Syria. Nhóm này đã phá hủy được “những thiết bị quan trọng” cũng như tháo gỡ được các kho đạn dược vũ khí hóa học ở 6 địa điểm.