Một thời bom đạn đã qua/ Một thời trai trẻ xông pha chiến trường/ Nay về cuộc sống đời thường/ Soi gương, tóc đã điểm sương mái đầu/ Gia tài nào có gì đâu/ Xích lô, ba gác nhuốm màu thời gian... Ông già xích lô ngồi ở ngã tư Bà Triệu - Tố Hữu (TP Huế) mở đầu câu chuyện bằng những vần thơ lột tả cuộc đời nhọc nhằn của mình.

Trưa. Huế đầu hè oi bức, mùi nhựa đường bốc lên khét lẹt. Ông Bùi Hữu Trân (80 tuổi, trú phường Phú Xuân, TP Huế) đẩy chiếc xích lô cũ rích cố tìm bóng mát để trốn cái nóng phả hừng hực. Đôi tai ông vẫn căng ra để ngóng xem may mắn có ai đó gọi mình chở hàng. Ở góc phố này, người qua đường dường như quá quen thuộc với hình ảnh của ông - một cụ già khắc khổ, mái tóc bạc trắng, ngày ngày phơi nắng phơi mưa đợi khách. Suốt 30 năm qua, hằng ngày ông vắt sức đạp xích lô kiếm từng đồng bạc lẻ nuôi vợ con. Cánh xích lô biết chuyện quý mến ông, thường nhường khách để ông kiếm thêm ít tiền. Mọi người thường gọi vui ông là “trung tá xích lô”.

Ông vốn là chiến sĩ trung đoàn Trần Cao Vân, từng tham gia chiến đấu ở chiến trường Bình Trị Thiên trong cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Sau ngày đất nước thống nhất, ông rời quân ngũ trở về cuộc sống đời thường với quân hàm trung tá. Ông được chuyển ngành làm thợ máy ở một công ty cơ khí, đến năm 1980 về hưu. “Cuộc sống bề bộn khó khăn, đồng lương hưu ít ỏi không trang trải đủ chi phí gia đình. Thế rồi tôi gắn đời mình với nghề xích lô” - ông tâm sự.

“Nhật ký” đời ông là một chuỗi tháng ngày cơ cực, từ khi sinh cho đến lúc “gần đất xa trời” này dường như ông vẫn chưa có được một ngày sống thảnh thơi! Ngày trước còn khỏe, khách thuê chở đông, giờ đã già sức giảm, mỗi ngày đạp xích lô chỉ kiếm được bốn năm chục ngàn đồng để trang trải chi phí sinh hoạt và tích cóp trả nợ. Nhiều người thương kêu ông chở ít vật liệu xây dựng hay đồ gia dụng để ông có ít tiền, có người biếu ông bộ quần áo, đôi giày...

Nhắc đến con, ông lại trào nước mắt: “Vợ chồng tui có ba mặt con. Hai đứa con trai bị mắc bệnh tâm thần, ngô nghê như đứa trẻ lên ba”. Bần thần một lúc, ông nói: “40 năm trước, cũng vì quá ngặt nghèo mà vợ chồng tôi buộc phải bấm bụng cho đứa con gái út đi làm con nuôi”.

Cuộc sống nghèo khó, gia đình ông phải ở ké nhà người chị ruột suốt mấy chục năm. Hằng ngày ông gò lưng đạp xích lô chở hàng thuê khắp ngõ ngách TP Huế, rồi tất bật trở về chăm vợ bệnh, bón từng thìa cơm cho đứa con tâm thần. Năm năm nay, tổ ấm của gia đình ông trở nên lạnh lẽo bởi vợ ông chết vì bạo bệnh. Nhiều đêm ông khóc nhìn đứa con lên cơn điên, quậy phá trong nhà. Mới đây, ông đau đớn nhìn con trai thứ hai mắc bệnh tâm thần trút hơi thở cuối cùng. Nhà ông càng trở nên quạnh quẽ, cuộc sống mưu sinh thêm đơn độc. Hằng đêm ông vẫn canh cánh nỗi lo số tiền nợ vay của người thân để lo chi phí đám tang cho vợ và con trai xấu số.

Dù tất bật trong cuộc mưu sinh nhưng ông vẫn có niềm tin và đam mê mãnh liệt với thơ. Những bài thơ - đứa con tinh thần - được ông đóng khung treo trang trọng khắp nhà, nhiều bài thơ được chọn đăng trên báo và tạp chí. Ông chia sẻ nhờ yêu thơ mà ông có thêm niềm tin để sống, không cảm thấy đơn độc. Nói rồi, ông ngâm bài thơ Tâm sự đời tôi của mình cho tôi nghe để giãi bày nỗi lòng: Cơ cực vẫn còn, tuổi tám mươi/ Hẩm hiu đeo đẳng mãi không rời/ Chạy tiền từng bữa xoàng đôi mắt/ Kiếm gạo qua ngày đến hụt hơi/ Mỏi gối đau lưng luôn gắng sức/ Dầm mưa dãi nắng khó nên lời/ Mong sao còn khỏe làm ăn được/ Mơ ước đời tươi, chỉ thế thôi!