Bài 1: “Tay làm, hàm nhai”

PN - Tỷ phú Bill Gates, người từng nắm giữ trong tay 101 tỷ USD năm 1999 và đứng đầu danh sách những người giàu nhất thế giới liên tục 14 năm, cũng là nhà đồng sáng lập Microsoft. Bill Gates đã khiến nhiều bậc phụ huynh giàu có phải chột dạ, chợt nhìn lại mình, khi ông tuyên bố: “Tôi không nghĩ rằng để lại gia tài cho con là một ý hay. Điều này không tốt cho các con tôi và cho xã hội”.

Bill Gates năm nay 58 tuổi, là một trong những người nổi tiếng giàu nhất nước Mỹ tự cổ chí kim. Tên ông được đặt ngang hàng với Rothchild và Rockfeller, những huyền thoại trong giới doanh nhân Mỹ.

Điều khác biệt giữa ông Gates và những bậc tiền bối vừa kể là triết lý dạy con. Ông không có ý định dùng tiền tỷ để gầy dựng một triều đại tỷ phú cha truyền con nối trong gia đình mình. Thay vào đó, ông muốn dùng phần lớn tài sản khổng lồ của mình để chống lại sự nghèo đói và bệnh tật trên thế giới thông qua Quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates. Quỹ này thành lập năm 2010, người vợ thủy chung Melinda Gates, cũng là bạn đồng hành của ông trong công việc thiện nguyện này.

Không điện thoại di động nếu chưa đủ 13 tuổi

Đó là một nguyên tắc trong gia đình Bill Gates. Cũng giống như mọi người cha trong gia đình thời @, hằng ngày ông Gates đối đầu với những lời than phiền của các con về chuyện ông cấm con dùng điện thoại di động nếu chưa được 13 tuổi. Điện thoại luôn được ông tặng trong tiệc sinh nhật thứ 13 của con cái.

Ông bà Bill Gates có hai con gái và một con trai. Jennifer Katharine Gates, con gái đầu lòng năm nay đã 17 tuổi và con trai kế Rory John Gates, 14 tuổi. Hiện chỉ còn cô gái út Phoebe Adele (11 tuổi) phải chịu ấm ức vì chưa được phép sử dụng phương tiện này. Ông Gates kể lại: “Rất nhiều lần khi chúng đi học về, tôi hay phải nghe chúng than phiền: “Tất cả bạn con đều có điện thoại di động. Con là người duy nhất chưa có. Thật là xấu hổ và chán ngắt. Tại sao vậy cha?”.

Vợ chồng Bill Gates cũng có một nguyên tắc khác, nói ra có vẻ hài hước và cực đoan, nhưng hoàn toàn có thật. Đó là không một sản phẩm nào của hãng Apple hay Google hiện diện trong nhà của họ. Năm 2006, máy nghe nhạc iPod là mốt thời trang. Tất cả người nổi tiếng và giới trẻ đều xài iPod, trừ vợ chồng và con cái nhà Bill Gates. Trả lời câu hỏi của một nhà báo: “Ông có xài iPod không?”, Bill Gates khẳng định: “Không bao giờ. Các con tôi cũng vậy. Tôi nói với chúng “các con không được dùng iPod mà nên dùng máy Zune của Windows”.

Dĩ nhiên, làm con của Bill Gates chắc chắn được quan tâm, chăm sóc “tận răng”. Bill Gates từng tự hào: “Các con tôi không thiếu thứ gì”. Thật vậy, những đứa con của ông Gates đều được chăm lo đến nơi đến chốn, từ chuyện chọn trường đến triết lý “tay làm, hàm nhai” và tự đứng trên đôi chân của mình như lối sống của cha mẹ.

Theo tờ Daily Mail của Anh, vợ chồng Bill Gates đã quyết định chỉ để lại cho mỗi người con chưa đến 10 triệu USD gọi là… làm vốn sinh nhai. Phần lớn tài sản của họ sẽ chăm lo cho giáo dục, y tế và người nghèo. Đến nay, họ đã góp vào Quỹ Bill & Melinda Gates 28 tỷ USD, nên tài sản của họ chỉ còn 66 tỷ USD (thống kê năm 2012).

Giải thích quyết định, nghe qua có phần quá thiệt thòi và “keo kiệt” đối với con cái, Bill Gates chia sẻ: “Đúng, đó chỉ là một phần nhỏ bé trong tài sản của tôi. Điều này có nghĩa là các con tôi phải tự tìm ra con đường tiến thân của riêng mình. Việc học của chúng sẽ được đảm bảo tốt nhất. Chúng tôi không bao giờ tiếc tiền đầu tư vào việc học và những vấn đề về chăm sóc sức khỏe. Riêng chuyện kiếm tiền thì chúng phải tự tìm việc mà chúng thực sự thích. Đến nay, con của chúng tôi hoàn toàn là những đứa trẻ bình thường chứ không ra vẻ sống trong nhung lụa”.

Truyền thông Mỹ cho biết, hai con lớn của Bill Gates đều phải làm việc nhà mới được cho tiền tiêu vặt.
Bản thân Bill Gates cũng tự coi là “một người bình thường”: “Mỗi ngày tôi tự lái xe Mercedes đi làm. Gia đình tôi có một chiếc Porsche khá đẹp, thỉnh thoảng cả nhà cùng đi chơi chung”. Đúng là lối sống quá bình dị đối với một tỷ phú.

Ước gì không giàu nhất thế giới

Năm 2006, Bill Gates từng tuyên bố: “Tôi ước gì mình không phải là người giàu nhất thế giới. Đơn giản tôi không thích bị chú ý nhiều”. Tuyên bố này giải thích tại sao ông không thích báo chí quấy rầy.

Hiện ông Gates vẫn gắn bó với Microsoft, công ty phần mềm máy tính cá nhân lớn nhất thế giới mà ông cùng với Paul Allen sáng lập năm 1975. Với tư cách là cổ đông lớn nhất của công ty, ông vẫn giữ chức chủ tịch hội đồng quản trị nhưng không tham gia công tác điều hành từ năm 2008 để toàn tâm toàn ý chăm lo gia đình, giáo dục con cái và làm từ thiện.

Cha mẹ của Bill Gates không phải là tỷ phú, họ chỉ hành nghề luật sư. Câu chuyện thành đạt của Bill Gates, vì vậy được xem là một câu chuyện thần kỳ mà bất cứ ai cũng muốn học tập.

Thi đậu vào Harvard với số điểm rất cao, chỉ học có một năm nhưng Bill Gates vẫn là một lập trình viên xuất sắc, một nhà phát minh, một doanh nhân nổi tiếng trong cuộc cách mạng máy tính cá nhân. Để đạt được thành công này, ông đã làm việc “đầu tắt mặt tối” trong hai thập niên 80 và 90 với cương vị tổng giám đốc điều hành công ty Microsoft.

Năm 32 tuổi, tài sản cá nhân của Bill Gates đã lên đến 1,25 tỷ USD. Trong danh sách “400 người giàu nhất nước Mỹ năm 1987” của Forbes, lần đầu tiên có tên Bill Gates. Ông được coi là tỷ phú tay trắng làm nên sự nghiệp trẻ nhất nước Mỹ lúc bấy giờ. Rồi từ năm 1995 đến 2009 - trừ năm 2008 ông tụt xuống hạng ba do ảnh hưởng khủng hoảng tài chính - Bill Gates trở thành nhà “vô địch tuyệt đối” trên bảng danh sách tỷ phú thế giới. Ông chỉ bị tỷ phú truyền thông Mexico Carlos Slim soán ngôi từ năm 2010, cũng là năm ông bắt đầu thành lập Quỹ Bill & Melinda Gates.

Làm từ thiện chính là mục tiêu thứ hai của Bill Gates, sau việc dạy dỗ con nên người. Đối với ông, làm từ thiện cũng hấp dẫn và thú vị như việc kiếm được nhiều triệu USD lúc mới khởi nghiệp.

Ước mơ lớn nhất của Bill Gates là xóa bỏ bệnh sốt bại liệt trên toàn thế giới trong vòng sáu năm. Ấn Độ đã xóa xong căn bệnh quái ác này vào năm 2012. Hiện Pakistan, Afghanistan và Nigeria vẫn còn sốt bại liệt. Theo ông Gates, chỉ cần sáu tỷ USD nữa thôi là có thể xóa sổ bệnh này trên toàn cầu.

Bài 2: Trưởng thành như người… bình thường

PN - Trong đêm bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2012, hãng truyền hình ABC phát sóng một đoạn phim tư liệu về cuộc sống của gia đình ông Barack Obama tại Nhà Trắng.

Nhiều chi tiết về cuộc sống thường ngày của ông Barack và bà Michelle được nhắc đến trong phóng sự này nhưng lại ít nói về Sasha và Malia, hai con gái của họ. Lý do rất đơn giản: ông bà Obama không muốn nhắc đến con gái mình như là những tiểu thư của một nguyên thủ quốc gia. Họ chỉ muốn các con gái có cuộc sống bình thường như bao cô gái khác ở nước Mỹ.

Chưa được dùng Facebook

Cuộc sống của gia đình Tổng thống Mỹ không hề bình thường như những gia đình khác - đó là điều tất nhiên. Thế nhưng, ông bà Obama luôn thu xếp dùng bữa tối với hai con mình vào đúng 18g30 để có thời gian nói chuyện và tìm hiểu xem Sasha và Malia có thật sự hành xử đúng như những gì bố mẹ mong muốn hay không. “Những gì tôi biết được về Sasha và Malia chỉ đến từ việc chọn lọc một cách kỹ lưỡng những thông tin mà bố mẹ các em đã nói trong các cuộc nói chuyện hay phỏng vấn. Vậy mà chúng tôi cũng chỉ biết Sasha và Malia không được phép dùng Facebook, phải tự dọn dẹp phòng riêng và không được nuôi thêm con chó thứ nhì”, một nhà báo nói.

Tuy nhiên, như thế không có nghĩa Sasha và Malia có cuộc sống khác hẳn những cô gái cùng trang lứa. Hai cô học ở Trường trung học Quaker Sidwel ở thủ đô Washington, nơi các cháu nội của Phó Tổng thống Joe Biden đang học. Ông bà Obama không cấm con mình giao du với các bạn học. Sasha và Malia còn nhiều lần được phép ngủ lại nhà bạn sau một bữa tiệc sinh nhật hoặc khi đi dã ngoại. Hai cô còn thường xuyên được xem các cuộc thi đấu thể thao, nhất là bóng rổ. Thậm chí, ông Obama nhận làm HLV phó cho Vipers, đội bóng rổ Sasha tham gia. Mùa hè vừa qua, Sasha và Malia đã có một chuyến dã ngoại qua đêm với các bạn cùng lớp ở tận New Hampshire, tất nhiên là không thể thiếu việc trông chừng của các nhân viên mật vụ.

Bà Michelle không hề muốn cách ly các con mình với cuộc sống bên ngoài Nhà Trắng, nhưng vẫn có những giới hạn được đặt ra. Thách thức lớn nhất với vợ chồng ông Obama trong việc nuôi dạy con chính là việc thông tin phát tán rất nhanh thông qua internet hoặc điện thoại di động. Bà Michelle từng nói: “Tôi nghĩ rằng Sasha và Malia là những đứa trẻ đầu tiên ở Nhà Trắng sống và lớn lên trong thời đại mọi người đều có điện thoại di động và dễ dàng liên lạc với nhau. Do vậy, chúng tôi phải thận trọng hơn về những điều có thể đến với con mình”.

Là con của tổng thống có nghĩa là phải sống một cuộc sống khác người, nhưng ông bà Obama vẫn muốn hai con lớn lên theo cách của một người bình thường. Cả Sasha lẫn Malia đều phải tự trải giường, Malia phải tự giặt quần áo của mình. “Tôi không muốn con mình, một đứa bé đã 15 tuổi, lại luôn mồm than vãn “Ô, tôi không biết làm cách nào để giặt quần áo”. Tôi sẽ rất xấu hổ nếu điều đó xảy ra”, bà Michelle từng nói như thế trong cuộc trò chuyện với Oprah Winfrey hồi năm rồi. Không chỉ thế, vị đệ nhất phu nhân của nước Mỹ còn cho biết: “Chúng tôi luôn nói với các con về tinh thần trách nhiệm và bảo với chúng rằng, chúng sẽ không ở Nhà Trắng suốt đời nên hãy chuẩn bị để vào đại học. Đó là nơi mà chúng phải tự xoay xở và chịu trách nhiệm với cuộc sống của chính mình”.

Không phải người của công chúng

Không có nhiều đứa bé chào đời đúng lúc bố mình là thống đốc. Chelsea Clinton lại có được may mắn đó. Có một điều mà cô luôn nhắc đến với vẻ tự hào không giấu giếm: “Bố tôi là thống đốc khi tôi được sinh ra và ngay hôm sau, ảnh tôi có trên trang bìa các tờ báo xuất bản ở Arkansas”. Thế nhưng, điều đó không mang đến sự kiêu căng nơi cô. Ngược lại, từ khi còn nhỏ, Chelsea đã luôn hành xử, nói năng một cách tử tế và lịch sự như thể lúc nào cô cũng đang bị mọi người chú ý.

Điều Chelsea cảm thấy hạnh phúc nhất là bố mẹ thường xuyên nói về công việc của họ với cô. “Tôi luôn cảm nhận mình là một phần của lịch sử Mỹ. Sau các bữa tối, gia đình tôi thường nói chuyện với nhau. Sau khi tôi kể về những điều diễn ra trong lớp, đến lượt mẹ tôi nói về các chương trình cải thiện sức khỏe cho phụ nữ trên thế giới và bố tôi nói về chuyến công du vừa kết thúc. Đầu óc tôi mở mang ra rất nhiều sau những cuộc trò chuyện như thế”, cô con gái duy nhất của ông bà Clinton tâm sự.

Các cố vấn của Nhà Trắng đều biết vợ chồng ông Clinton nói về những chuyện này với Chelsea, dù lúc đó, cô vẫn còn là một học sinh trung học. Phải chăng ngay từ lúc đó, họ đã chuẩn bị cho con mình bước vào con đường chính trị? Không thể biết chắc, nhưng nếu muốn, Chelsea hoàn toàn đủ khả năng tiếp nối con đường của cha mẹ mình. Cô lấy bằng cử nhân ngành sử ở Đại học Stanford rồi sang Anh lấy bằng thạc sĩ ngành quan hệ quốc tế ở Đại học Oxford vào năm 2003, sau đó trở về Mỹ làm việc cho công ty McKinsey một thời gian, rồi lại quay về Đại học Columbia lấy bằng thạc sĩ chuyên ngành y tế cộng đồng. Từ năm 2011, Chelsea theo học nghiên cứu sinh ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Oxford dù vẫn là giảng viên tại Đại học Columbia.

“Con gái tôi không phải là người của công chúng. Bản thân Chelsea cũng không muốn thế. Con bé muốn có một cuộc sống riêng tư và tự tin kiểm soát, hoạch định số phận của mình”, ông Clinton từng nói thế khi Chelsea vừa bước vào bậc trung học và ông bắt đầu nhiệm kỳ đầu tiên ở Nhà Trắng. Từ năm 1997, khi Chelsea vào năm đầu đại học, cô đã sống xa bố mẹ cho đến giờ - khi là một phụ nữ 32 tuổi đã có chồng.

Ông Clinton cũng như Chelsea đều có cách hành xử như những cặp cha con người Mỹ điển hình. Ông Clinton không bao giờ áp đặt điều gì lên Chelsea, còn Chelsea không cho rằng tương lai của mình sẽ đặt trên nền tảng là danh tiếng của bố mẹ. Khi bước vào đại học, Chelsea cũng tìm việc làm thêm vào mùa hè như nhiều sinh viên khác.

Bài cuối: Ông chủ khó tính

PN - Trong số các tỷ phú Mỹ, có thể nói ông Donald Trump, trùm kinh doanh bất động sản ở New York, là gương mặt tiêu biểu của giới nhà giàu dạy con theo phong cách truyền thống. Không giống như hai ông Warren Buffett và Bill Gates, ông Trump quyết định xây dựng một triều đại “danh gia vọng tộc” theo kiểu cha truyền con nối, nhưng tiền bạc hay chức vụ không phải chuyện con cái mặc nhiên được thừa hưởng.

Trong một cuộc phỏng vấn của “nữ hoàng truyền hình” Oprah Winfrey cách đây hai năm, Donald từng bộc bạch, ông mơ ước con cái tiếp tục sự nghiệp của cha ông: “Tôi đã làm tốt công việc của mình. Tôi muốn chúng tiếp tục sự nghiệp (kinh doanh bất động sản) của mình và nâng lên tầm cao mới”. Cha ông Donald Trump, một người Mỹ lai Đức, là nhà kinh doanh bất động sản thành đạt ở thành phố New York. Tài sản của ông, khi qua đời năm 1999, trị giá 400 triệu USD.

Donald Trump tốt nghiệp cử nhân kinh tế Trường Wharton School, một trường đại học chuyên giảng dạy về kinh doanh nổi tiếng, lâu đời nhất ở Mỹ và thế giới (thành lập năm 1881) thuộc Đại học Pennsylvania. Sau đó, ông tiếp quản công ty kinh doanh bất động sản của cha và trở thành tỷ phú. Năm 2012, tạp chí Forbes ước tính tài sản của Donald Trump trị giá từ 3,1 tỷ USD đến 7 tỷ USD.

Điều cốt lõi là đừng để con hư hỏng

Nhà ông Donald Trump là tòa tháp cao 58 tầng mang họ Trump (Trump Tower) nằm chễm chệ trên đại lộ số 5 khu Manhattan sầm uất nhất của New York - thủ đô tài chính thế giới. Trump Tower cũng là trụ sở của Trump Organisation, một công ty xây dựng rất quy mô của chính ông.

Con cái nhà giàu Mỹ thường được cha mẹ cưng chiều, bảo bọc nên dễ sinh ra hư hỏng. Đây là điều các đại gia sợ nhất. Theo khảo sát mới đây của Công ty PNC Wealth Management, có đến 82% gia đình triệu phú hoặc tỷ phú Mỹ muốn con cái có trách nhiệm tự tạo ra tài sản bằng sức lao động của chính mình, chứ không phải “ngồi mát ăn bát vàng” nhờ thừa hưởng gia tài của cha mẹ. So với năm 2007, tỷ lệ này tăng 17%. Cũng theo khảo sát vừa kể, 75% trong số triệu phú Mỹ làm giàu từ một số vốn khiêm tốn cộng với năng lực lao động sáng tạo; chỉ có 12% giàu từ “trong trứng nước”.

Tuy nhiên, lại có một nghịch lý phổ biến là do tâm lý sợ con cái cực khổ, rất nhiều đại gia sẵn sàng vung tiền cho con tậu xe hơi, nhà cửa sang trọng, quần áo hàng hiệu và du lịch khắp thế giới. Cuộc khảo sát cũng cho thấy, 61% hứa sẽ để lại cho con toàn bộ gia sản. Trong khi chờ đợi, họ cung cấp trung bình 500.000 USD để đảm bảo cho con một cuộc sống xứng tầm “thiếu gia”. Đây là nhược điểm cố hữu của các gia đình giáo dục con cái theo kiểu truyền thống.

Chính ông Donald Trump cũng thừa nhận, rất khó tránh khỏi việc biến con cái thành những đứa “phá gia chi tử” nếu không biết cách dạy chúng thấu hiểu giá trị của việc học hành và lao động. Cho nên, ông đã có những điều chỉnh cần thiết.

Nối nghiệp cha

Donald Trump, năm nay 66 tuổi, hiện có năm người con (ba trai, hai gái) của ba đời vợ; người lớn nhất 36 tuổi và nhỏ nhất mới bảy tuổi. Nói rằng năm người con ông Donald Trump sống trong nhung lụa cũng không ngoa chút nào.

Donald John Trump Jr (36 tuổi), Ivanka Marie Trump (30 tuổi) và Eric Fredrick Trump (27 tuổi) - ba người con của người vợ đầu tiên, bà Ivana, cựu vận động viên trượt tuyết và người mẫu Cộng hòa Czech - từng sống và lớn lên trong căn hộ nhiều triệu đô nằm chót vót trên đỉnh tòa tháp Trump Tower. Căn hộ giống như một cung điện của vua chúa. Họ chỉ rời khỏi tổ ấm vàng này vào năm 1992, khi ông Donald Trump ly hôn bà Ivana để cưới nữ diễn viên điện ảnh và truyền hình Maria Maples.

Donald John Trump Jr (thường gọi là Donald Trump con) kể: “Chúng tôi được cung cấp thừa thãi về văn hóa và giáo dục nhưng tiền bạc thì rất hạn chế. Trên nguyên tắc, chúng tôi chỉ được cho tiền nếu làm một công việc gì đó. Đến nỗi bạn bè trong trường hay nói đùa rằng tôi mượn tiền họ để giặt ủi quần áo”. Ông Trump cũng kể rằng, mình có chu cấp tiền cho ba người con này nhưng chỉ đưa cho bà Ivana vì “bà ấy là một người mẹ tốt, có cách dạy con nghiêm khắc và coi trọng vấn đề kỷ luật”.

Ông Trump không có thói quen nhậu nhẹt hay hút thuốc, nhờ vậy các con ông cũng không sa đà vào thói hư tật xấu nào. Chính mình làm gương cho con là cách dạy con mang lại kết quả tích cực trong gia đình của tỷ phú Donald Trump. Chẳng hạn, Ivanka Trump, một cô gái xinh đẹp từng làm người mẫu thời trang nhưng ít thấy cô la cà các quán bar hay tiệc tùng như các bạn cùng trang lứa. Nhiều người thắc mắc thì được cô trả lời đơn giản: “Bận học ở đại học Pensylvania giống như cha và anh em tôi. Trong gia tộc họ Trump không có thời gian trống. Chúng tôi bận học hoặc kinh doanh”.

Trong khi con cái các đại gia mơ ước một sự nghiệp riêng thì ba người con lớn của ông Trump đều muốn theo đuổi sự nghiệp của cha. Họ công khai nói ra điều đó trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Đây là kết quả như mơ của ông Trump khiến ông luôn tuyên bố “rất tự hào về các con”. Eric Trump giải thích: “Cha là tấm gương thật sự để chúng tôi noi theo”.

Kể cả khi ông Donald Trump tuyên bố “gia đình trị” không phải là một khái niệm xấu và lỗi thời, họ cũng không phản đối. Ông Trump lý giải: “Thời nào cũng tồn tại chủ nghĩa gia đình trị. Ngay trong bạn bè hay trẻ con cũng có bè phái. Thế giới xưa nay vẫn như thế”. Vấn đề là liệu chủ nghĩa gia đình trị có hiệu quả hay không nếu con cái không có năng lực? Về chuyện này, Donald Trump con khẳng định: “Nó không diễn ra một cách tự nhiên. Nếu bản thân tôi không thể chứng minh năng lực hàng ngày thì tôi không thể làm việc và nắm giữ vị trí quan trọng nào trong công ty”. Eric Trump cũng cho biết, việc mang họ Trump thường khiến công việc của anh trở nên khó khăn hơn. “Anh em tôi luôn chịu thử thách hơn những người khác. Chúng tôi được cho ăn học đàng hoàng nhưng cũng bị buộc phải lao động ra trò. Mọi thứ không phải từ trên trời rơi xuống, dù là tiền bạc hay chức vụ”.

Donald Trump có cách dạy con theo nghề của mình khá độc đáo. Donald Trump con kể lại: “Anh em tôi được cha dẫn vào công ty từ nhỏ. Khi ông ấy thương lượng với đối tác về một hợp đồng gì đó, chúng tôi vừa chơi vừa chứng kiến và học hỏi”. Ivanka nói cha mình rất ghét những gì mà ông cho là tầm thường. “Ông ấy là một ông chủ cực kỳ khó tính, luôn đòi hỏi mọi người làm việc xuất sắc, kể cả con cái”.

Hiện nay Donald Trump Jr, Ivanka và Eric đều làm ở Trump Organisation (TO) với vị trí phó chủ tịch điều hành. Mỗi người phụ trách một dự án hay một đơn vị kinh doanh. Công ty TO kinh doanh và khai thác các khu chung cư cao cấp, khách sạn, resort, sân golf ở nhiều quốc gia, sử dụng 22.450 nhân viên. TO cũng là đơn vị nắm bản quyền cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ, Hoa hậu Mỹ (Miss USA) và Hoa hậu trẻ Mỹ (Miss Teen USA).