"Nhỏ uống sữa, lớn thêm tí nữa thì Coca/Pepsi, và khi thanh niên là gắn bó với Heineken, Sài Gòn đỏ,...". Tất nhiên câu nói trên chỉ mang tính chất vui vẻ bởi không phải ai cũng biết (hoặc không thích) uống bia khi lớn, nhưng rõ ràng rằng ở Việt Nam ta cũng như ở nhiều nước trên toàn thế giới, bia vẫn là thức uống được tiêu thụ với số lượng rất lớn mỗi ngày. Tuy nhiên bài viết này mình sẽ không đề cập đến thói quen uống bia, ăn đồ nhắm của cánh mày râu, mà sẽ tập trung vào một vấn đề khác liên quan đến Vật Lý (?!). Nghe có vẻ rất lạc đề và vô duyên, nhưng thực sự có rất nhiều điều thú vị đằng sau mỗi cốc bia mà chúng ta vẫn thường nốc cạn.
Một nhóm những nhà vật lý học đến từ viện Vật Lý Anh Quốc mới đây đã khởi tạo một website chuyên nghiên cứu vật lý học về bia. Mục đích của họ là muốn cung cấp thêm cho mọi người một số bí mật của bia - điều mà đa phần chúng ta không mấy quan tâm.
Sau đây, hai thành viên trong nhóm các nhà Vật lý học trên: Henry Lau và Rik Sargent sẽ giải đáp những thắc mắc phổ biến nhất liên quan đến BIA.
Bọt bia từ đâu mà ra?
Những bọt carbon dioxide ở trong ly bia luôn xuất hiện không theo một quy luật, hay hình dạng nhất định nào, có thể lúc thì chúng ta thấy chúng nổi trên bề mặt bia, lúc thì chạy dọc theo cốc bia, hoặc tồn tại dưới hình dạng những đốm li ti bám trên thành cốc. Hãy để ý nếu bạn nhìn vào lưng chừng (một nửa) ly bia, bạn sẽ thấy những bọt bia sẽ nổi lên theo từng dòng một cách liên tục từ những điểm cố định ở bên dưới.
Hình dáng của cốc có ảnh hưởng đến cách chúng ta uống bia hay không?
Chắc hẳn các bạn vẫn còn nhớ một bài viết trên Tinh Tế trước đây: Hình dạng cốc ảnh hưởng đến tốc độ uống bia, rượu. Lần này, hai nhà vật lý học cũng đồng ý với nghiên cứu ấy khi khẳng định rằng loại cốc mà chúng ta sử dụng khi uống có tác động thực sự đến cách mà chúng ta thưởng thức bia. Cụ thể những ly thuỷ tinh có lớp thuỷ tinh mỏng (như ly theo kiểu pilsner - hình trên) sẽ cho người uống cảm thấy thoải mái và dễ dàng khi thưởng thức ly bia của mình. Bởi những chiếc ly này có phần đáy hẹp, vì thế lượng chất lỏng (bia) tiếp xúc với mặt đáy sẽ ít hơn, lớp bọt bia ở phía trên sẽ mỏng hơn.
Nhắc đến bọt bia, cả Henry và Rik cho rằng chúng đóng vai trò rất lớn đến việt tạo nên hương vị của loại bia đó. Rõ hơn, khi những bọt bia ở mặt trên cùng tan ra, chúng sẽ giải phóng một lượng nhỏ bia vào trong không khí, tạo nên mùi hương của bia.
Bọt bia ở bia đen chìm xuống thay vì nổi lên?
Có thể bạn sẽ không tin nhưng thực sự nếu nhìn quan sát thông thường chúng ta sẽ thấy bọt bia ở bia đen đang chìm xuống thay vì nổi lên như những loại bia thông thường. Vậy chuyện gì đang xảy ra?
Thực chất, bia đen cũng như những loại bia khác mà thôi, tức là bọt bia vẫn nổi lên mặt trên chứ không có chuyện chìm xuống. Bởi bia đen không có màu vàng thường thấy nên mắt của chúng ta không thể quan sát được những bọt bia ở phía dưới đáy đang nổi lên mặt trên.
Nhưng rõ ràng mắt chúng ta thấy bọt bia của bia đen đang chìm xuống mà? Đúng như vậy, chúng đang chìm xuống nhưng "chúng" mà bạn nhìn thấy được là những bọt bia bám ở thành ly - các bọt bia này gặp phải sự cản trở ở phía trên, ngăn không cho chúng nổi lên, vì thế bạn sẽ thấy hiện tượng bọt đang chìm xuống phía dưới ở bia đen.
Son môi hay dầu mỡ đọng trên môi sẽ làm bọt bia dễ tan/vỡ hơn?
Hoàn toàn chính xác. Có thể hiểu như sau: Bọt bia được tạo nên từ những bọt ga, chứa carbon dioxide hoặc nitrogen. Những bọt bia này thực tế được phủ một lớp protein - có nguồn gốc từ lúa mạch được sử dụng trong quá trình sản xuất bia - chính lớp này sẽ giữ cho những bọt bia khó bị vỡ và tan hơn. Tuy nhiên, theo lý thuyết, chúng sẽ rất dễ vỡ khi gặp chất béo hoặc chất tẩy rửa, bởi những thành phần này sẽ dễ dàng phá tan lớp protein bảo vệ bên ngoài.
Lý thuyết là thế và thực tế cũng cho thấy điều tương tự, các bạn hãy để ý phụ nữ đánh son môi khi uống bia, lớp bọt trên cùng tan ra rất nhanh hoặc khi bạn ăn thịt gà hay ăn món gì đó nhiều dầu mỡ, bọt bia cũng sẽ biến mất nhanh chóng.